Ubezpieczenie społeczne rolników – potrzeba „nowego otwarcia”
Kluczowym elementem umożliwiającym wprowadzenie podatku dochodowego w gospodarstwach rolnych jest objęcie ich dochodów jednolitymi zasadami rachunkowości. Pozwoli to na wprowadzenie aktuarialnego systemu ubezpieczeń społecznych (w miejsce nieaktuarialnego, którym administruje KRUS). Wprowadzenie możliwości rozliczania dochodów wsi na zasadach obowiązujących w działalności gospodarczej będzie korzystne dla rolników i pozwoli m.in. na możliwość korzystania z ulg prorodzinnych oraz redukcję podatku rolnego. Na ujednoliceniu systemu podatkowego skorzysta także budżet, urealniając podstawę podatkową wysoko dochodowych gospodarstw rolnych.
Expose prezesa Rady Ministrów z listopada 2011 roku zawierało zapowiedź opłacania przez rolników zróżnicowanych składek zdrowotnych, w zależności od wielkości gospodarstwa rolnego. W pierwszym kroku zadeklarowano, iż rolnicy z gospodarstw od 6 do 15 ha będą opłacali połowę składki płaconej obecnie przez osoby prowadzące działalność gospodarczą poza rolnictwem, a powyżej 15 ha – całość składki. W kolejnym kroku, począwszy od 2013 roku, składka miała być opłacana na „…tych samych zasadach co w systemie powszechnym, łącznie z możliwością odliczenia jej części od podatku”. Premier słusznie stwierdził, iż rolnictwo jest formą działalności gospodarczej, w związku z czym od 2013 roku do gospodarstw rolnych miała zostać wprowadzona rachunkowość, a następnie opodatkowanie dochodów na zasadach ogólnych. Premier wskazał, iż: „…rozpoczniemy od największych gospodarstw, stopniowo, ewolucyjnie rozszerzając te zasady na mniejsze”.
Pomimo dość precyzyjnie określonych przez premiera kierunków zmian w ubezpieczeniu społecznym rolników, można odnieść wrażenie, iż nie mogą się one doczekać realizacji, zgodnie z zapowiedziami z expose. Jest to związane z faktem, iż Ministerstwo Finansów nie potrafi określić terminu zakończenia prac nad projektem ustawy, która ma ustalić zasady rachunkowości w gospodarstwach rolnych, co umożliwi włączenie ich do powszechnego systemu podatkowego. W efekcie zmiany te nastąpią najwcześniej w 2014 r. a resort zdrowia zmuszony będzie przedłożyć projekt ustawy prolongujący o rok dotychczasowe zasady dotyczące składek zdrowotnych rolników. Jest to sytuacja niekorzystna zarówno z punktu widzenia budżetu państwa jak i samych zainteresowanych.
Przedłożenie projektów zmian prawnych przez resort finansów ma kluczowe znaczenie dla wiarygodności expose z uwagi na fakt, iż nowy minister rolnictwa stwierdził ostatnio, że ewentualne zmiany w ubezpieczeniu społecznym rolników mogą być wprowadzane dopiero po wdrożeniu podatku dochodowego w rolnictwie.
Zdaniem BCC, w rządzie brak jest jednolitego podejścia do omawianego problemu a sytuacja, w której deklaracje prezesa Rady Ministrów nie są wykonywane, wynikają z następującej sytuacji:
- Międzyresortowy Zespół Do Spraw Zabezpieczenia Społecznego, powołany w 2008 roku, ma ponadtrzyletnie opóźnienie w pracach, a ich efekt nie jest znany opinii publicznej. Przewodniczący Zespołu w odpowiedzi na list RPO z 12 marca 2009 r. stwierdzał m.in.: „Prace Zespołu mają już charakter zaawansowany. Wypracowano wstępny projekt rozwiązań w zakresie funkcjonowania systemu ubezpieczenia emerytalno-rentowego rolników… Wstępne zakończenie prac zespołu planowane jest na przełomie II i III kwartału br.”
- Ministerstwo Finansów, które odpowiada za projektowanie przepisów podatkowych i o zasadach prowadzenia rachunkowości, nie prowadzi prac w sposób, który umożliwiłby wprowadzenie podatku dochodowego w rolnictwie od 2013 roku.
BCC rekomenduje premierowi objęcie bezpośrednim nadzorem prac Zespołu Międzyresortowego, który jest organem pomocniczym prezesa Rady Ministrów i faktyczne reaktywowanie jego działalności. Wyrażamy obawę, iż w przeciwnym razie zapowiedzi zawarte w jego expose pozostaną niespełnioną obietnicą. Postulujemy „nowe otwarcie” w obszarze problemowym, który miał być istotnym elementem programu działania rządu nowej kadencji.
Dr Wojciech Nagel
minister ds. ubezpieczeń społecznych Gospodarczego Gabinetu Cieni BCC
zastępca przewodniczącego RN ZUS
