Turystyka i podróże: Ekonomia i tendencje – podstawowe wyniki badań Aktywność turystyczna Polaków w latach 2007–2012 i częściowo w 2013 r.

Kazimierz Pierzchała

Turystyka obejmuje ogół czynności osób, które podróżują i przebywają w celach wypoczynkowych, zawodowych lub innych nie dłużej niż rok bez przerwy poza swoim codziennym otoczeniem, z wyłączeniem wyjazdów, w których głównym celem jest działalność zarobkowa.1

Turystyka to zjawisko o bogatej i wielorakiej treści. Mając na względzie jedynie aspekty społeczne oraz gospodarcze, uznać należy olbrzymie znaczenie turystyki jako sposobu odpoczynku, względnie relaksu, poznania i zdobywania wiedzy, odnowy i regeneracji sił fizycznych, a nawet psychicznych. Niebagatelne jest również jej znaczenie jako zjawiska ekonomicznego. Turystyka należy do najdynamiczniej rozwijających się dziedzin gospodarki. Jest ona istotnym czynnikiem rozwoju gospodarczego kraju, regionu czy miejscowości. Jej znaczenie wynika szczególnie z faktu, że oprócz sfery gospodarki turystycznej aktywizuje i pobudza wiele różnych gałęzi gospodarki narodowej.

Dla zobrazowania tendencji, możliwości ekonomicznych zjawiska, jakim jest turystyka przeciętnego „Kowalskiego”, posłużono się oficjalnymi informacjami Ministerstwa Sportu i Turystyki RP.

Dynamika uczestnictwa Polaków w wyjazdach turystycznych

Dynamikę uczestnictwa Polaków w wyjazdach turystycznych obrazuje wykres 1.

W 2012 r., po znaczących spadkach w 2010 i 2011, wynikających głównie z rozwijającego się kryzysu ekonomicznego – poziom uczestnictwa mieszkańców Polski w wieku powyżej 14 lat w wyjazdach (podróżach) krajowych był wyższy od 2011 r. w zakresie uczestnictwa zarówno w krajowych wyjazdach długookresowych (na 5 i więcej dni) – o 7 pkt. proc., jak i krótkookresowych (na 2-4 dni) – wzrost odpowiednio o 8 pkt. proc. Zaobserwować również można 3-punktowy wzrost uczestnictwa rodaków w wyjazdach zagranicznych. W rezultacie w 2012 r. uczestnictwo Polaków w wieku powyżej 14 lat w wyjazdach turystycznych (co najmniej z jednym noclegiem) w kraju lub za granicę osiągnęło 8-procentowy wskaźnik wyższy niż w poprzednim roku.

We wszystkich wyjazdach turystycznych w 2012 r. uczestniczyło o 3,4 mln mieszkańców Polski więcej niż rok wcześniej (2,9 mln w wieku 15 i więcej lat oraz 0,5 mln dzieci w wieku do 14 lat). W 2012 r. w kraju lub za granicę wyjechało 51 proc. mieszkańców Polski. W 2012 r. Polacy wykazali większą aktywność w wyjazdach turystycznych. Wyższe uczestnictwo, po okresie niższej aktywności, jest w indywidualnych zdarzeniach uzasadnione. Prawdopodobnie dodatkowo zadziałał również psychologiczny aspekt oswajania z kryzysem ekonomicznym.

Uwzględniając wielkość populacji generalnej (32,7 mln) można oszacować, że w wyjazdach urlopowo-wakacyjnych w 2012 r. wzięło udział 9,5 mln osób (wzrost o 23 proc.). Wyjeżdżający odbyli 14,7 mln podróży (wzrost o 18 proc.), podczas których skorzystały z 123,5 mln noclegów (wzrost o 10 proc.).2

Przyczyny nieuczestniczenia w wyjazdach urlopowo-wakacyjnych

W 2012 r. po każdym kwartale w badaniach ankietowych pytano mieszkańców Polski o przyczyny nie uczestniczenia w co najmniej 2-dniowym wyjeździe wypoczynkowym w danym kwartale. (…) Jak można było się spodziewać, najwięcej osób jako przyczynę podaje względy ekonomiczne. Ważne są również przyczyny związane z pracą zawodową lub nauką. Zastanawiająco duży jest odsetek osób, które nie wyjechały ze względu na brak ochoty lub potrzeby wyjazdu (14 proc. całej populacji). Jednak jeszcze bardziej interesujące jest to, że częściej odpowiadają tak ludzie młodzi (w wieku 15-29 lat – 17 proc.) niż starsi, częściej osoby z wyższym wykształceniem (20 proc.) niż o niższym poziomie wykształcenia i również osoby będące w dobrej sytuacji materialnej (19 proc.) niż pozostałe.3

Uczestnictwo według celów wyjazdów, zamożności i wykształcenia

W 2012 r., podobnie jak w latach poprzednich (wykres 2), najwięcej uczestników krajowych wyjazdów długookresowych przemieszczało się w celach turystyczno-wypoczynkowych (63 proc.; w 2011 r. − 67 proc.), a następnie w odwiedziny do krewnych lub znajomych (30 proc.), w celach zdrowotnych (9 proc.) i służbowych (7 proc.). W 2007 r. procent uczestniczących w wyjazdach turystyczno-wypoczynkowych był najwyższy w całym analizowanym okresie, odsetek zaś uczestniczących w wyjazdach w odwiedziny – najniższy.4 W 2008 r. nastąpił spadek odsetka wyjeżdżających w celach turystycznych (o 4 pkt. proc.) i wzrost odsetka odwiedzających rodziny (o 4 pkt.). W 2009 r. odnotowujemy wzrost odsetka wyjeżdżających w celach turystycznych (o 3 pkt.) i spadek odsetka udających się do krewnych (o 2 pkt.). Krzywe, podobnie jak w roku 2007, oddaliły się od siebie, przez co wzrosła ranga wyjazdów w celach typowo turystycznych w porównaniu z wyjazdami w odwiedziny. W latach 2011-2012 spadła ranga uczestnictwa w długich wyjazdach w celach typowo turystycznych. Obie krzywe na nowo zbliżyły się do siebie, nieporównanie niż w poprzednich latach analizowanego okresu.5

W 2012 r., podobnie jak w poprzednich latach (wykres nr 3), im lepsza sytuacja materialna, tym wyższy poziom uczestnictwa w krajowych wyjazdach długookresowych (w 2012 r. od 12 proc. przy złej sytuacji, do 28 proc. przy średniej i 53 proc. przy dobrej).6 Rozważając uczestnictwo (wykres 4) Polaków w wyjazdach długookresowych ze względu na wykształcenie, można zaobserwować, że w całym analizowanym okresie najczęściej wyjeżdżały osoby z wykształceniem wyższym i średnim, a osoby z wykształceniem podstawowym częściej niż te z zasadniczym zawodowym, których poziom uczestnictwa jest najniższy.7

...