Temat numeru: Wiedzieć, znaczy zarabiać: Budujmy relacje wzajemnie korzystne i trwałe

Tegoroczne wskaźniki zadłużenia samorządu dynamicznie rosną, co w roku wyborczym rodzi zrozumiałe pytania i emocje. W tym kontekście szczególnego znaczenia nabierają relacje JST z instytucjami finansowymi. Zainspirowało to redakcję EDS-u do zadania kilku pytań naszemu rozmówcy.

Jak określiłby Pan najkrócej czynniki budujące relację JST – banki?

Samorząd terytorialny obchodzący właśnie XX-lecie istnienia dowiódł efektami swoich działań skuteczności w realizacji oczekiwań lokalnych środowisk. Gospodarze małych ojczyzn potwierdzili, że zmiany krajobrazu społecznego, gospodarczego, kulturowego oparte na inwestycjach ze środków publicznych są ogromne. Równolegle dokonywały się zmiany w obszarze systemu finansowego, którego transformacja w połączeniu z tworzeniem od podstaw nowoczesnych instytucji finansowych stanowiła impuls do budowania wzajemnych, opartych na zaufaniu i współpracy relacji, których treść stanowiła nie tylko współpraca płatniczo-rozliczeniowa, lecz – zwłaszcza po wejściu Polski do Unii Europejskiej – w obszarze finansowania projektów inwestycyjnych.

Co składa się na specyfikę współpracy banków z JST?

Partnerskie relacje wynikają z osadzenia instytucji finansowych w lokalnych społecznościach, co znajduje wyraz nie tylko w działalności komercyjnej, lecz wspieraniu przez banki lokalnych inicjatyw kulturalnych, edukacyjnych, rekreacyjno-sportowych, słowem wszystkiego tego, co buduje misyjny i społeczny wymiar ich aktywności. Podejmowanie wspólnych przedsięwzięć i inicjatyw sprzyja kształtowaniu trwałych związków.

Słychać głosy o nadmiernym zadłużaniu się samorządów…

Obserwowany wzrost zobowiązań zaciąganych przez samorządy to naturalna konsekwencja szybkiego rozwijania i finalizowania wielu inwestycji, zwłaszcza infrastrukturalnych, podejmowanych na bazie wsparcia uzyskiwanego z Unii Europejskiej. Poziom i struktura długu, mimo koniecznego monitorowania i rozwagi, nie uzasadniają w naszej opinii radykalnych działań ze strony rządu. Konieczne jest budowanie rozwiązań finansowych gwarantujących efektywne wykorzystanie angażowanych środków, dobrego zarządzania budżetami i możliwie stabilnych, ale też nowoczesnych reguł finansowania. Część rozwiązań jest przestarzała i blokuje stosowanie nowych instrumentów, np. restrukturyzacji.

Jak to praktycznie realizować?

Skala i czas realizowanych projektów każą szukać inżynierii finansowej opartej na bardziej złożonych instrumentach, w tej liczbie umowach wsparcia z udziałem partnerów prywatnych. Zarządzanie ryzykiem, stosownie do właściwości i kompetencji partnerów, w tym zwłaszcza w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego, może wymagać zmiany sposobu finansowania przedsięwzięć. Aby jednak stosować nowe sposoby finansowania jednostek samorządu terytorialnego, musimy się wspólnie tego uczyć, ale także wspólnie z rządem wypracować odpowiednie regulacje prawne.

Co zatem przyspieszy niwelowanie istniejących barier?

Bez wątpienia szeroko pojęta edukacja ekonomiczna oraz promowanie – tam gdzie to możliwe – sprawdzonych rozwiązań i pomyślnie przeprowadzonych realizacji. Gwarancją powodzenia i zachętą do aktywności w tym obszarze są znaczące dokonania w zakresie współpracy pomiędzy bankami i JST także w odniesieniu do sfery płatniczo-rozliczeniowej, w tym mikropłatności, które stanowić mają integralny element budowy e-gospodarki. Metody zarządzania ryzykiem w połączeniu ze wsparciem udzielanym MŚP pozwolą skuteczniej niż dotąd rozwijać lokalną aktywność w obszarze gospodarczym, co rozszerzy bazę podatkową mającą odniesienie do przychodów własnych uzyskiwanych przez samorządy.

Nowo wybrane samorządy zaczną przymiarki do kolejnej perspektywy finansowej UE 2014-2020…

W tym kontekście szczególnej wagi nabiera promowanie rozwiązań innowacyjnych, w tym współpracy z uczelniami i jednostkami badawczo-rozwojowymi. To sprawa o tyle istotna, że bardzo często nie ma możliwości prostego przenoszenia na grunt lokalny modeli funkcjonujących w innych regionach. Sejmiki wojewódzkie we współpracy ze środowiskami akademickimi oraz jednostkami badawczo-rozwojowymi pracują na rzecz takich rozwiązań w dziedzinie programowania rozwoju, które odpowiadają na zapotrzebowanie przedsiębiorców i gospodarki. Rezerwy, jakie tkwią w tym obszarze, uda się wyzwolić w ramach ściślejszego współdziałania reprezentantów nauki z praktykami życia gospodarczego, tak aby jedni dysponowali wiedzą o potencjale badawczym, zaś drudzy o potrzebach zleceniodawców.

Współpraca obu środowisk – JST i banków – ma konkretny wymiar instytucjonalny…

Wyrazem i konkretnym przejawem stałej współpracy naszych środowisk są cykliczne spotkania w ramach chociażby Forum Bankowo-Samorządowego czy cyklu konferencji dla samorządu organizowanych pod egidą ZBP i patronacie marszałków. Stanowią one nie tylko forum wymiany poglądów i opinii, lecz służą wypracowaniu wspólnych wniosków i rekomendacji w odniesieniu do regulacji w obszarze ustawodawstwa, regulacji nadzorczych i decyzji władczych na poziomie centrum wykonawczego, a zwłaszcza ministra finansów. Budowa wzajemnego zaufania wyraża się w poszukiwaniu wspólnych rozwiązań w obszarze realizacji inwestycji, poszukiwania efektywnych instrumentów zarządzania finansami, wzajemnego wykorzystania przez samorządy, ale i banki administrowanych baz danych, co usprawnia procesy decyzyjne poprzez podnoszenie efektywności zarządzania. Z kolei stałe monitorowanie, np. cen transakcyjnych nieruchomości, nie tylko usprawnia wycenę i obniża koszty utrzymania administrowanych zasobów, lecz wspomaga proces racjonalizowania gospodarki finansowej w samorządach.

Czy to nie nazbyt ambitne zadania w odniesieniu do JST?

Jeśli zważyć, że samorząd z uwagi na zakres przedmiotowy realizowanych zadań to nic innego jak podmiot realizujący funkcje rządu, tyle że w odniesieniu do lokalnej społeczności – pańska teza zawarta w pytaniu nie znajduje uzasadnienia. Mało tego ów katalog powinności należy raczej rozszerzyć na przykład o zadania z obszaru praktycznej edukacji biznesowej prowadzonej nie tylko na poziomie uczniów czy studentów, lecz poprzez animowanie współpracy środowisk lokalnych na rzecz wspólnie podejmowanych projektów, przy czym angażowanie lokalnych ekspozytur, np. ARiMR czy NFOŚ, pozwoli rozszerzyć źródła finansowania nowych projektów. Unowocześnianie gospodarki to bowiem proces ciągły, którego powodzenie zależy m.in. od unifikowania funkcjonujących systemów informatycznych, co rodzi potrzebę koordynacji na poziomie ogólnokrajowym. Doświadczenie sektora bankowego w kreowaniu nowoczesnych rozwiązań może być przydatne w innych dziedzinach aktywności gospodarczej i w administracji.

W jakich obszarach?

Katalog jest nader szeroki, ograniczę się zatem do przykładowego wyliczenia: poprawa bezpieczeństwa obrotu gospodarczego poprzez rozwój Systemu Dokumentów Zastrzeżonych, udostępnienia zasobów Biura Informacji Kredytowej i BIG InfoMonitor. Ważne jest też dalsze budowanie nowoczesnego systemu płatniczo-rozliczeniowego, również w obszarze pomocy społecznej, to tylko najbardziej podstawowe możliwości zastosowania naszego dorobku i wiedzy dla potrzeb JST.

Jak zatem ocenia Pan perspektywy dalszej współpracy JST i środowiska bankowego?

Obszary możliwego współdziałania już omówiłem. Pozostaje wypełnić je nowymi treściami przy zastosowaniu instrumentów i narzędzi, które wpłyną na poprawę jakości życia nas wszystkich. To w małych ojczyznach bowiem, gdzie gospodarzami są lokalni włodarze, realizują się w praktyce dążenia i aspiracje naszych rodaków oraz firm. Nasze codzienne współdziałanie z reprezentantami JST to realizacja strategii wspólnego wzrastania i zgodna praca w służbie obywateli naszej ojczyzny.