Temat numeru: Profil Zaufany ePUAP, czyli rozwiązanie ratunkowe

Stanisław Musiałowski

Aby kontakt przez internet mógł zastąpić wizytę obywatela w urzędzie, konieczna jest możliwość weryfikacji tożsamości interesanta. To miał zapewnić podpis cyfrowy. Potwierdza on, że osoba przesyłająca dokument jest tą, za którą się podaje, a sam dokument jest w takiej formie, w jakiej go wysłano. Gdy dziesięć lat temu uchwalano ustawę o e-podpisie, wydawało się, że droga do e-administracji została otwarta. Po normalnych u nas opóźnieniach we wprowadzaniu nowych procedur ostatecznie od 2008 r. urzędy muszą odbierać korespondencję podpisaną elektronicznie. A jednak przełom nie nastąpił. Złożyło się na to kilka powodów, a jednym z najważniejszych jest mała popularność e-podpisu. Przed dziesięcioma laty uważano, że znajdzie on zastosowanie w różnych dziedzinach życia, np. w kontaktach z bankami, ubezpieczycielami itd. Instytucje te jednak pozostały przy swoich, już sprawdzonych metodach weryfikacji tożsamości klienta. Osobom prywatnym kupowanie drogiego, kwalifikowanego e-podpisu (ok. 250 zł rocznie) tylko po to, by co parę, paręnaście miesięcy coś załatwić w urzędzie, zupełnie się nie opłacało.

Omijanie e-podpisu

Stosowanie elektronicznej komunikacji z obywatelem jest wygodne nie tylko dla niego. To również korzyść dla urzędu. Choćby dlatego, że pomijany jest cały etap wprowadzania papierowych dokumentów do elektronicznych systemów instytucji. Stąd m.in. próby ominięcia niepopularnego e-podpisu. Ministerstwo Finansów, na przykład, umożliwiło składanie deklaracji podatkowej bez stosowania cyfrowego podpisu (podatnika weryfikuje jego danymi osobowymi i zeszłorocznym podatkiem). Nie był on także potrzebny podczas Narodowego Spisu Powszechnego, w którym można było uczestniczyć przez internet. Niektóre samorządy wprowadziły swoje substytuty e-podpisu. Województwo śląskie ma np. niekwalifikowany podpis elektroniczny CC SEKAP. Uzyskuje się go po jednej wizycie w wyznaczonym urzędzie. W skali kraju rozwiązania omijające ustawowy podpis cyfrowy miały być dwa: nowy dowód osobisty z zaszytym, bepłatnym e-podpisem i Profil Zaufany ePUAP. Wydawanie nowych dowodów nie wystartowało ani 1 stycznia, ani 1 lipca br., co przewidywały ustawy. Według ostatniej nowelizacji ma on się pojawić dopiero 1 lipca 2013 r. Pozostał więc Profil Zaufany ePUAP.

Po rocznych zapowiedziach, że za chwilę zobaczymy przepisy wprowadzające to rozwiązanie, opublikowano je ostatecznie 9 maja br. Są to: rozporządzenie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie zasad potwierdzania, przedłużania ważności, wykorzystania i unieważniania profilu zaufanego ePUAP (ustala ono, że profil zawiera imię, nazwisko, numer PESEL, identyfikator użytkownika ePUAP, adres poczty elektronicznej, czas potwierdzenia profilu w urzędzie oraz datę ważności) i rozporządzenia w sprawie zakresu i warunków korzystania z elektronicznej platformy usług administracji publicznej oraz w sprawie szczegółowych warunków organizacyjnych i technicznych, które powinien spełniać system teleinformatyczny służący do identyfikacji użytkowników.

Miesiąc po wydaniu tych rozporządzeń Profil Zaufany ePUAP zaczął działać. Na początku lipca było potwierdzonych ponad 9 tys. profili.

Profil w samorządzie

Uzyskanie Profilu Zaufanego wymaga potwierdzenia danych w instytucji mającej do tego uprawnienia. Takich punktów na początku czerwca było 564, w tym m.in.: 399 urzędów skarbowych, 16 urzędów wojewódzkich i 18 ich delegatur oraz 4 oddziały ZUS i 127 konsulatów. 27 czerwca pojawił się pierwszy punkt w samorządzie terytorialnym – uruchomił go urząd miasta Tychy. – Wniosek o uprawnienia do potwierdzania Profilu Zaufanego ePUAP złożyliśmy w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji 9 czerwca, a otrzymaliśmy je po trzech tygodniach – mówi Sebastian Wika, naczelnik Wydziału Informatyki Urzędu Miasta Tychy. – Z punktu widzenia urzędu potwierdzanie profilu nie jest skomplikowane organizacyjnie – zajmują się tym urzędnicy obsługujący wnioski dotyczące spraw dowodowych w biurze obsługi klienta. Sama operacja trwa kilka minut.

Jak informuje MSWiA do początku lipca około 50 podmiotów zwróciło się – za pomocą Service Desk ePUAP (wsparcie techniczne platformy ePUAP) – z pytaniem o możliwość funkcjonowania jako punkt potwierdzeń.

Podejście samorządów do Profilu Zaufanego jest ostrożne. – Integrujemy się z ePUAP, ale na razie nie wystąpiliśmy do MSWiA o zgodę na potwierdzanie profili – informuje Antoni Pawlak z Urzędu Miasta Gdańska. Również Poznań na razie nie zamierza występować do MSWiA o zgodę na przyznawanie profili zaufanych. – W mieście znajduje się już kilka instytucji świadczących tę usługę w ramach swoich ustawowych obowiązków (urząd wojewódzki, urzędy skarbowe). Jeśli okaże się, że zapotrzebowanie na tę usługę będzie bardzo duże, a jej wprowadzenie nie wygeneruje dodatkowych kosztów po stronie Urzędu Miasta Poznania, to taka możliwość będzie rozpatrzona – stwierdza Wojciech Pelc z Oddziału Serwisów Informacyjnych Urzędu Miasta.

Pamięć o niepowodzeniu wprowadzania do kontaktów obywateli z administracją „klasycznego” e-podpisu niewątpliwie studzi zapał samorządowców do nowego rozwiązania. Są i inne przyczyny ich ostrożności. Profil Zaufany jest częścią elektronicznej Platformy Usług Administracji Publicznej. Podczas 15. Konferencji Miasta w Internecie, która w czerwcu zgromadziła w Zakopanem kilkuset samorządowców, przedstawiono film prezentujący test użyteczności ePUAP. Trzy osoby – studentka, 39-letni mężczyzna i emerytka – próbowały skorzystać z platformy. Z dużymi problemami. Mimo zmian, jakie ostatnio wprowadzono w ePUAP, nadal jest ona trudna w obsłudze, często wprost nieprzyjazna wobec użytkownika. O tym muszą pamiętać urzędy, które rozważają bliskie związki z ePUAP. Ale platforma ma też niebagatelne zalety, ważne szczególnie dla mniejszych jednostek.

Żeby obywatel mógł się podpisać elektronicznie pod wnioskiem, musi formularz takiego pisma znaleźć na stronie urzędu. Centrum Projektów Informatycznych MSWiA, zajmujące się ePUAP, zapowiada rozbudowę repozytorium usług, udostępniającego wszystkim urzędom formularze spraw. Możliwość skorzystania z takich darmowych „gotowców” zdecydowanie ułatwia i potania udostępnianie przez internet usług mieszkańcom.

Profil Zaufany potwierdzający tożsamość interesanta to ważny element budowy e-administracji. Drugim, może nawet ważniejszym elementem jest właśnie liczba spraw, które można załatwić całkowicie elektronicznie. Jeśli, m.in. dzięki ePUAP, lista e-usług wzrośnie, Profil Zaufany nie podzieli losu „bezpiecznego podpisu elektronicznego, weryfikowanego certyfikatem kwalifikowanym”, czyli e-podpisu wprowadzonego przed dziesięciu laty.