Temat numeru: Banki a gospodarka senioralna: Aby srebrna gospodarka stała się złotą

Bolesław Meluch,
doradca zarządu ZBP

Srebrna gospodarka, zwana także gospodarką senioralną, to – według Krajowego Instytutu Gospodarki Senioralnej „szeroko pojęty system ekonomiczny ukierunkowany na wykorzystanie potencjału osób starszych i uwzględniający ich indywidualne potrzeby społeczne, konsumpcyjne, bytowe oraz zdrowotne. (…) System ekonomiczny, który odnosi się do każdego rynku i dziedziny gospodarczej: mieszkalnictwa, transportu, przemysłu żywnościowego, ubezpieczeń, robotyki, zdrowia i telemedycyny, komunikacji, internetu, sportu, spędzania wolnego czasu, opieki codziennej”. Bankowość przyjazna seniorom to także element gospodarki senioralnej.

Szansa dla konsumentów i banków

Bankowość przyjazna seniorom to usługi, produkty i warunki ułatwiające korzystanie z nich także w miarę starzenia się konsumenta, dostępne dla opiekunów i zapobiegające wykorzystywaniu finansowemu osób starszych. Dostępność do nich zwiększa uzyskanie przez seniorów niezależności finansowej. Ale jej budowanie w okresie aktywności zawodowej wymaga przyjęcia zasady: „i ty też będziesz seniorem”, czyli należy myśleć o wieku senioralnym na długo przed jego osiągnięciem. Banki powinny uczestniczyć w budowaniu świadomości i nawyków potrzeby oszczędzania na emeryturę, tworzenia długoterminowych instrumentów oszczędzania i inwestowania, których okres czerpania benefitów wyznaczony jest w wieku senioralnym.

Jako konsument senior – wraz z zaawansowaniem wieku – spotyka się z różnymi wyzwaniami. Jest bardziej lub mniej sprawny, może np. mieć trudności w złożeniu podpisu zgodnie z jego wzorem, ma zróżnicowaną możliwość czytania i rozumienia tekstów bankowych, ma mniejsze pole i ostrość widzenia, czy obszar słyszalności i rozumienia komunikacji słownej. Posiada lub będzie posiadał różny stopień mobilności, które mogą utrudniać korzystanie z tradycyjnej bankowości, choćby z usług oddziału banku.

Senior charakteryzuje się zróżnicowanym stanem zdrowia, może mieć trudności z poruszaniem się, co wywoła potrzebę korzystania z udogodnień w oddziale banku dla osób z niepełnosprawnością. Może też mieć różną świadomość podejmowania decyzji w trakcie realizowania określonej czynności bankowej i dysponować różnymi umiejętnościami korzystania z rozwiązań technologicznych, a także trudności w zapamiętywaniu procedur i kodów dla określonych transakcji przeprowadzanych z wykorzystaniem internetu, czy komunikowania się z centrum pomocy.

Dlaczego warto być bankiem przyjaznym seniorom

• Aby dostosowywać się do zmieniających się potrzeb starzejącego się społeczeństwa.
• Aby świadczyć lepsze usługi dla istniejących i nowych konsumentów i zwiększać ich zadowolenie.
• Aby budować reputację przyjaznych wiekowi usług i produktów oferowanych przez bank, co może zwiększać przewagę konkurencyjną.
• Aby opracowywać usługi i produkty, które lepiej dostosowywane są do potrzeb konsumentów, bez względu na ich wiek.
• Aby ograniczać oszustwa i wykorzystywanie finansowe.
• Aby polepszać relacje banku z interesariuszami.
• Aby budować reputację sektora bankowego.
• Aby stosować się do wymogów równego traktowania konsumentów bez względu na wiek, płeć, wiarę, kolor skóry czy innych praw obywatelskich.

Władze i pracownicy banków powinny przyjąć te tezy jako własne, służyć temu będzie zapoznanie się z sytuacją demograficzną i prognozami polskimi i europejskimi. A także z szacowaniem potencjału ekonomicznego grupy osób 55+, który nie zawsze jest właściwie postrzegany, o czym świadczy chociażby oferta produktowa i usług sektora bankowego.

Starzenie się społeczeństwa polskiego na tle innych krajów europejskich

Według Eurostatu w 2016 r. średni udział osób w wieku 65+ w populacji wszystkich krajów europejskich wyniósł 19,2%. W Polsce, pomimo iż uważana jest za jeden z najszybciej starzejących się społeczeństw, osiągnął on 16,0%. Lepsze proporcje miały tylko Irlandia, Słowacja, Luksemburg i Islandia.

Inaczej jednak wygląda statystyka dla Polski w odniesieniu do liczby oczekiwanego okresu życia osób 65+. Dla całej Europy wynosi ona – dla kobiet 21,2 lat, a dla mężczyzn 17,9. Dla Polski – odpowiednio 20,1 i 15,7 lat. Krótszy okres życia dla tego wieku od kobiet i mężczyzn w Polsce mają Bułgaria, Węgry, Litwa, Słowacja, Łotwa i Chorwacja.

Inny branym pod uwagę dla osób powyżej 65+ wskaźnikiem jest oczekiwany okresu życia w zdrowiu. Dla wszystkich krajów europejskich wynosi on dla kobiet i mężczyzn 9,4 lat. Dla Polski jest zróżnicowany według płci: dla kobiety 8,4, a dla mężczyzn 7,6 lat. Zadziwiające są wyniki dla Słowacji, gdzie ten wskaźnik wynosi odpowiednio 3,8 i 4,1 lat.

Warunki życia to także to, jak dużo osób 65+ żyje w jednoosobowym gospodarstwie domowym. Dla krajów europejskich ten wskaźnik wynosi 32,1%, w Polsce 28,2%, na Węgrzech, w Danii i Finlandii dochodzi do 40%.

Z punktu widzenia sektora bankowego istotna jest informacja o osobach w wieku 65-74 lat aktywnych ekonomicznie. W krajach europejskich ten wskaźnik wynosi 9,5%, w Polsce 7,7%. Co ciekawe, w Hiszpani tylko 3,6% osób w tym wieku podejmuje pracę zarobkową.

Wykluczenie cyfrowe występuje we wszystkich krajach europejskich. Ale średni udział osób 65+ korzystających przynajmniej raz w tygodniu z ...