Finanse i gospodarka
Obligacje korporacyjne: unijne pieniądze zaktywizują emitentów
W przyszłym roku na większą skalę ruszą projekty realizowane za wsparciem z Unii Europejskiej. To spowoduje wzrost zapotrzebowania na ich współfinansowanie ze strony firm. Obok kredytu, sięgać mogą one po emisje obligacji.
Warunki emisji zdecydowanej większości obligacji firm, zakładają jednorazowy wykup na koniec okresu pożyczki. To rozwiązanie uznawane jest za korzystne zarówno dla emitentów, jak i inwestorów, choć ma również wady. Jedną z nich jest to, że ryzyko utraty całego kapitału ciąży nad inwestorami przez cały czas.
Na naszym rynku dominują obligacje o oprocentowaniu zmiennym. W warunkach rosnących stóp procentowych, takie rozwiązanie było korzystne dla inwestorów. Gdy stopy spadały, korzystali emitenci. Wbrew pozorom, najlepszą receptą na prawidłowe funkcjonowanie i rozwój rynku, na którym zmiany są zjawiskiem nieuchronnym, są obligacje o stałej stopie oprocentowania.
Dynamicznie rozwijający się polski rynek obligacji korporacyjnych postrzegany jest wciąż niemal jak Eldorado zarówno z punktu widzenia podmiotów poszukujących kapitału, jak i inwestorów dysponujących wolnymi środkami. Trzeba jednak brać pod uwagę możliwość zmiany korzystnych tendencji w dłuższym czasie.
Na naszym wciąż jeszcze młodym rynku papierów dłużnych firm, trudno jeszcze wyodrębnić wyraźnie widoczne jego segmenty. Na świecie jednak już od dawna funkcjonuje podział na obligacje zwykłe i „śmieciowe”. Mimo źle kojarzącego się przydomka tych ostatnich, wcale nie są one obiektem pogardy inwestorów, choć bardziej wrażliwi określają je mianem wysokodochodowych.
Czas trwania pożyczki, powstałej w wyniku emisji obligacji, czyli termin do ich wykupu, jest jedną z najbardziej istotnych cech obligacji i elementów warunków ich emisji. Emitentowi gwarantuje korzystanie z pożyczonych pieniędzy w jasno określonej perspektywie. Z kolei nabywca obligacji ma pewność, że ustalone świadczenia będzie otrzymywał przez odpowiadający mu okres i nie musi w związku z tym martwić się, co zrobić ze swoim kapitałem, dopóki nie zostanie on z obligacji „uwolniony”. Ale nie zawsze faktyczny czas życia obligacji pokrywa się z tym, który został ustalony w warunkach emisji.
Możliwość zamiany obligacji na akcje pokazuje, jak bliskie związki mogą łączyć te dwie z pozoru tak różne klasy papierów wartościowych. Opcja zamiany długu na kapitał bywa też bardzo korzystna i dla emitenta obligacji i dla ich nabywcy. Choć ostatnio tego typu operacje nie są zbyt częste, warto zwrócić uwagę na ich zalety, również w przypadku niewielkich spółek.
Emitowanie obligacji i inwestowanie w tego typu papiery kojarzy się jednoznacznie z wypłatą odsetek, stanowiących odpowiednio koszt z punktu widzenia emitenta i wynagrodzenie za udzielenie pożyczki, z punktu widzenia nabywcy obligacji. Ale przepisy zarówno obecnie obowiązującej ustawy, jak i regulacje zawarte w jej nowym kształcie, które mają wejść w życie w lipcu 2015 r., przewidują możliwość wypłacenia posiadaczom obligacji części zysku, wypracowanego przez ich emitenta.
Jedną z najbardziej istotnych kwestii, zarówno dla emitenta obligacji, jak i ich nabywcy, jest wysokość oprocentowania. Oczywiste jest, że zależy ono w znacznym stopniu od warunków rynkowych, czyli od kosztu pieniądza, dla którego punktem odniesienia mogą być stawki WIBOR, koszt kredytu bankowego, czy oprocentowanie obligacji skarbowych. Jednak bardzo ważnym czynnikiem wpływającym na oprocentowanie, czyli koszt pożyczki, jest ryzyko.
Złożony w lutym podpis Prezydenta RP zakończył legislacyjny etap prac nad nową ustawą o obligacjach. Jej przepisy, mające służyć rozwojowi rynku pozaskarbowych papierów dłużnych, wejdą w życie 1 lipca. Ustawa nie przyniesie niepotrzebnej rewolucji, a czas pokaże, czy rozrusza rynek.
Ocena wiarygodności i ryzyka związanego z emitentem lub papierem wartościowym ma bardzo duże znaczenie w odniesieniu do całego rynku finansowego. Jednak w przypadku rynku obligacji jest ono szczególnie istotne. Po pierwsze dlatego, że chodzi w nim o pożyczanie pieniędzy, a po drugie, ponieważ obligacje kojarzone są powszechnie z mniejszym ryzykiem inwestycyjnym, niż na przykład akcje czy inne instrumenty finansowe. Zaś tam, gdzie z założenia spodziewamy się małego ryzyka, każde rozczarowanie jest szczególnie dotkliwe, nie mówiąc już o tym, że podważa zaufanie do rynku jako całości.
W przypadku zdecydowanej większości obligacji, głównym świadczeniem ich emitentów wobec inwestorów jest wypłata odsetek. Ta kwestia ma zasadnicze znaczenie dla obu stron, nie tylko dlatego, że stanowi główny składnik kosztu pożyczki dla emitenta i zasadniczy element dochodu z punktu widzenia nabywcy obligacji. Istotne są również zasady wypłaty, ale przede wszystkim bezproblemowa i terminowa jej realizacja. Nie może w tej sprawie być żadnych wątpliwości, a jakiekolwiek opóźnienia płatności podważają wiarygodność emitenta i mogą mieć poważne konsekwencje.
Inwestorzy cenią bezpieczeństwo
Jedna z podstawowych kwestii, poza wysokością oprocentowania, jaką przemyśleć powinna spółka emitująca obligacje, dotyczy tego, czy ma to być wielkość stała w całym okresie do wykupu, czy zmienna. Choć na rozwiniętych rynkach na ogół przeważają papiery o stałej stopie, u nas jak na razie jest zupełnie odwrotnie.
W przypadku firm, dla których emisja obligacji nie jest jednorazowym przedsięwzięciem, lecz sposobem na pozyskiwanie pieniędzy od inwestorów, bardzo istotna jest możliwość wprowadzenia papierów do obrotu na prowadzony przez giełdę rynek Catalyst. Obecność na nim oprócz efektu marketingowego, daje wiele wymiernych korzyści.
Obligacje korporacyjne w 2014 r. – niższe stopy cieszą emitentów, nie przeszkadzają inwestorom
Trudno sobie wyobrazić pożyczanie pieniędzy bez udzielenia pożyczkodawcy całego zestawu informacji, dotyczącego zarówno kredytobiorcy, jak i kredytu oraz jego przeznaczenia. Nie może więc być inaczej w przypadku emisji obligacji. Zakres i forma prezentacji tych informacji są mocno zróżnicowane. W zależności od sposobu i rodzaju emisji, mogą ograniczać się do krótkiego opisu lub wymagać sporządzenia liczącego kilkadziesiąt stron prospektu.
Poza obawami, związanymi z niezbyt jeszcze powszechną znajomością zasad i procedur, które trzeba przejść, by uzyskać pieniądze poprzez emisję obligacji, często czynnikiem zniechęcającym do skorzystania z tej formy finansowania jest pogląd, że jest ona bardzo czasochłonna i wiąże się z wysokimi kosztami. Często jednak okazuje się, że te obawy nie mają uzasadnienia w praktyce, a sprawna organizacji emisji może zostać przeprowadzona znacznie szybciej niż bankowe korowody.
