Rynek finansowy: Rewizja metod prostych ryzyka operacyjnego

Joanna Tylińska

Głównym celem Komitetu jest zaproponowanie takich rozwiązań, które w prosty i bardziej adekwatny niż obecnie stosowany sposób powiążą wymogi kapitałowe z rzeczywiście ponoszonym ryzykiem operacyjnym. Wydaje się jednak, że ten cel nie do końca został osiągnięty. Dotychczas stosowane metody proste oparte były na założeniu, że ekspozycja na ryzyko operacyjne zwiększa się liniowo wraz ze wzrostem dochodów banków. Skorygowany zysk brutto (GI) traktowany był jako wskaźnik ekspozycji na ryzyko operacyjne. Od początku istnienia tych przepisów polskie banki zwracały uwagę, że liczone w ten sposób wymogi są znacząco przeszacowane, zaś rzeczywista ekspozycja na ryzyko operacyjne wzrasta wraz z wielkością banku w sposób nieliniowy. Również przypisanie zysku finansowego do linii biznesowych, jako centrów przychodów ograniczało rozwój banków, w liniach obarczonych wyższym wymogiem kapitałowym, nie odzwierciedlając w żaden sposób rzeczywistych strat operacyjnych ponoszonych przez banki w danej linii biznesowej. Wydaje się jednak, że dla Komitetu Bazylejskiego najważniejszym argumentem dla uznania dotychczasowych rozwiązań za nieadekwatne był fakt, że przy spadku zyskowności banku ze względów systemowych lub z powodu strat operacyjnych, kapitał przeznaczony na ochronę przed ryzykiem operacyjnym, zamiast się zwiększać spadał. Należy jednakże przyznać, że były to metody niewymagające skomplikowanych i kosztochłonnych wyliczeń, co miało duże znaczenie dla mniejszych instytucji.

Metoda standardowa – ujednolicenie podejścia

Komitet Bazylejski zaproponował ujednolicenie podejścia do metod prostych przez zastąpienie trzech obecnie stosowanych metod: podstawowego wskaźnika, standardowej i alternatywnej jedną metodą standardową (Revised Standardised Approach – RSA). Kalibrację wymogów regulacyjnych odniósł do przeprowadzanych analiz ilościowych i rzeczywistego narażenia banków na ryzyko operacyjne. Założenia do nowej metody oparte zostały na opracowanym przez Komitet modelu ilościowym Operational risk Capital-at-Risk (OpCaR), wyliczanym na podstawie strat operacyjnych banków, szacującym hipotetyczne zapotrzebowanie banków na kapitały niezbędne dla pokrycia ponoszonych strat z tytułu ryzyka operacyjnego oraz narażenie na ten rodzaj ryzyka. Model ten jest podobny do najczęściej stosowanej przez banki do zarządzania ryzykiem operacyjnym metody rozkładu strat (LDA).

Ujednolicona metoda standardowa stanie się podstawową metodologią pomiaru kapitału dla banków niekorzystających z metod zaawansowanych, jej stosowanie nie wymaga już zgody nadzoru ani spełnienia dodatkowych kryteriów zarządzania ryzykiem. Nie znaczy to jednak, że zmienione wymogi są łagodniejsze od dotychczas stosowanych, bowiem – zdaniem Komitetu Bazylejskiego – nie byłoby to właściwe w świetle znaczących strat z tytułu ryzyka operacyjnego poniesionych przez banki w trakcie ostatniego kryzysu finansowego.

W nowej metodzie zrezygnowano z rozróżnienia pomiędzy liniami biznesowymi, gdyż uznano, iż nie jest to jeden z głównych czynników ryzyka. Z przeprowadzonego przez komitet badania strat wynika, że największe straty ponoszone są przez banki w liniach, którym przypisuje się obecnie najniższe współczynniki beta. Uznano natomiast, że rozmiar banku powinien być włączony do nowej metodologii, a metoda OpCaR wskazała na nieliniowy związek pomiędzy ekspozycją na ryzyko operacyjne a skalą działalności banku, co przełożyło się na rosnące skokowo wartości współczynników w nowej metodzie. Badanie wskazało także, że małe banki mają zawyżone wymogi kapitałowe na ryzyko operacyjne, a banki większe są niedoszacowane.

Nowa metoda RSA bazuje na dwóch zmiennych: wskaźniku biznesowym (BI) opartym w dużej mierze na wartościach z rachunku zysków i strat, zastępującym obecnie stosowany wskaźnik zysku brutto (GI) i współczynnikach regulacyjnych alfa (α) z odpowiednich przedziałów uzależnionych od skali dział...