Rynek finansowy: Loża komentatorów – listopad 2014

Krzysztof Kluza
Szkoła Główna Handlowa

Spadek stóp procentowych w Polsce nie spowoduje nadmiernego wzrostu zadłużenia Polaków. Trudno nawet oczekiwać, żeby roczna dynamika udzielanych kredytów dla gospodarstw domowych osiągnęła kilkunastoprocentową wielkość, choć do połowy 2009 r. przekraczała stale 30 proc. Najprawdopodobniej pozostanie w okolicach 5 proc. rocznie. Można spodziewać się, że powtórzy się w Polsce scenariusz podobny do tego, jaki obserwujemy od pięciu lat w strefie euro. Pomimo utrzymujących się w okolicach 0 proc. stóp procentowych ECB, dynamika kredytów dla gospodarstw domowych przez ostatnie pięć lat nie przekroczyła 5 proc. rocznie, a od blisko dwóch lat spadła do zerowego poziomu. Zarazem relacja kredytów do depozytów banków w strefie euro jest obecnie na najniższym poziomie od 2008 r.

Zjawisko, które zagraża wielu unijnym gospodarkom, jest bliskie „pułapce płynności”. W takiej sytuacji instrumenty polityki pieniężnej (w tym obniżki stóp procentowych) nie są skuteczne w stymulowaniu zagregowanego popytu. Tym samym nie należy spodziewać się w Polsce szybszego wzrostu konsumpcji i w efekcie finansowania zakupów kredytem. Podobnie nie widać oznak ożywienia na rynku nieruchomości. Gospodarstwa domowe nie traktują obecnych relatywnie niskich cen mieszkań jako okazji do zakupów, tylko jako trwały spadek cen. Dodatkowo na skutek emigracji młodych Polaków nastąpił wyraźny spadek liczby potencjalnych nabywców mieszkań. W tej sytuacji zadłużenie gospodarstw domowych nie będzie rosło szybciej. Dla dłużników spadki stóp będą oznaczać niższe odsetki.

Dariusz Winek
główny ekonomista Banku BGŻ S.A.

Zadłużenie gospodarstw domowych w relacji do dochodów pozostających do dyspozycji w Polsce, na tle innych krajów UE, jest nadal bardzo niskie. W 2012 r., według danych Eurostatu, wynosiło niespełna 54 proc., gdy średnia dla strefy euro przekraczała 98 proc. Według danych NBP w I kwartale 2014 r. wartość ta po odsezonowaniu wynosiła 59,7 proc. Średnio w latach 2009-2013 wskaźnik zadłużenia przyrastał o ok. 2 pkt. proc. rocznie. Skala zadłużenia w relacji do dochodów na tle innych krajów jest relatywnie większa w przypadku kredytów konsumpcyjnych niż mieszkaniowych, ale nawet w przypadku tych pierwszych, trudno mówić o nadmiernym zadłużeniu. Obniżenie stóp procentowych i tym samym zwiększenie zdolności kredytowej gospodarstw domowych powinno stymulować wzrost akcji kredytowej. W średnim okresie będzie to też oznaczać, żse kredyty zostaną udzielone osobom, które mogą mieć kłopoty z ich spłatą. Jednak trzeba pamiętać, że efekt „nowej produkcji” kredytów w krótkim okresie będzie raczej silniejszy niż efekt psucia portfela. Zatem bilansowe mierniki jakości portfela, tj. NPL, nie muszą się pogarszać. Jeśli stymulowana akcją kredytową konsumpcja podtrzyma tempo wzrostu gospodarczego i nie nastąpi fala redukcji zatrudnienia, to i w średnim okresie nie powinniśmy mieć do czynienia z istotnym pogorszeniem jakości portfela. W długim okresie słabnące tempo wzrostu produktywności w Polsce i ...