Refleksje inwestora: Potrzeba perspektywy

Zbigniew R. Wierzbicki

Rozwój zależy od przedsiębiorców, od ich aktywności i innowacyjności, od zdolności i chęci do podejmowania ryzyka inwestycji, od możliwości kapitalizacji, od wsparcia dla biznesu, a więc od warunków systemowych, jakie rządy powinny zapewniać dla przedsiębiorczości, dla inwestycji; i tych dużych, i tych małych. Przecież problemy z deficytem budżetowym nie wynikają z kierowania pieniędzy z budżetu na rozwój gospodarki realnej, lecz wprost przeciwnie. Dzisiaj ponownie zaczyna dominować PRL-owskie traktowanie przedsiębiorców, a także szerzej inwestorów, jako środowiska z definicji podejrzanego. Brakuje tylko przywrócenia podatku wyrównawczego i różnego typu domiarów podatkowych, a także trzeciej lub nawet czwartej stawki podatkowej w zakresie PIT, żeby ci, co odnoszą sukcesy, stracili na to ochotę.

Preludium do tego było przeprowadzenie radykalnych zmian na niekorzyść podatników w zakresie kosztów uzyskania przychodów od umów o dzieło, co jest klasycznym antyinteligenckim zagraniem ekip politycznych schlebiających nurtom populistycznym. Sposób podejścia systemu fiskalnego do przeciętnego podatnika woła o pomstę. W tym obszarze skala nieprawidłowości po stronie administracji podatkowej, prokuratury i organów ścigania jest nie tylko zagrożeniem dla demokracji, ale także dla podstaw bytu społeczeństwa i gospodarki.

Im wyższe podatki, tym mniejsze wpływy

Rosnąca skala obciążeń podatkowych prowadząca do nieustannego zwiększania realnej stopy opodatkowania prowadzi do wniosku, że rządowi finansiści zapomnieli chyba o tzw. krzywej Laffera. Dzisiaj dziwią się, że po podwyższeniu stawki VAT spadły przychody podatkowe z VAT, że po podwyższeniu akcyzy zmniejszyły się podatkowe przychody z akcyzy, że przychody podatkowe PIT i CIT są niższe, niż założono w planie na pierwszy kwartał 2013 r. itd. To może dziwić tylko nie ekonomistów, ale zarazem budzi niepokój o to, w czyich rękach są finanse kraju, jeżeli nie stosuje się klasycznych analiz i prognoz podatkowych przy prowadzeniu bieżącej polityki podatkowej oraz jej programowaniu.

Jakie są typowe negatywne tendencje, gdy – tak jak ma to miejsce obecnie w Polsce – reżim podatkowy przekroczył pewne granice opisywane przez krzywą Laffera?

Po pierwsze kolejne zwiększanie poziomu realnego opodatkowania, w tym też stawek podatkowych, doprowadza do zwiększania udziału budżetu w dochodach podmiotów gospodarczych, co znakomicie się udaje w odniesieniu do krajowych przedsiębiorców. Natomiast duzi i średni zagraniczni przedsiębiorcy są w zasadzie nietykalni, bo system podatkowy nie ma kompetencji merytorycznych, żeby podołać wyzwaniom podatkowym w relacjach z korporacjami zagranicznymi. Coraz powszechniejsza jest obawa sektora przedsiębiorstw krajowych przed kolejnymi pomysłami urzędników z parzystej strony ul. Świętokrzyskiej w Warszawie i w tym zakresie Ministerstwo Finansów odniosło sukces, bo wszyscy z troską myślą, co jeszcze nas czeka… ale czy taki sukces reputacyjny resortu finansów powinien nas cieszyć?

Po drugie zwiększanie opodatkowania prowadzi do zmniejszania potencjalnej skali działalności gospodarczej i dochodu podmiotów gospodarczych deklarowanych do opodatkowania, a także sprzyja zwiększaniu zakresu nierejestrowanej działalności gospodarczej i zmusza część przedsiębiorców oraz podatników do podatkowej emigracji do innych krajów.

Ucieczka kapitału

Jakie negatywne tendencje wynikające z niestabilności systemu podatkowego i z nadmiernych obciążeń podatkowych narastają od lat w Polsce? Odpowiedź już została udzielona w praktyce wielu krajów, w tym także w Polsce, a realizowane scenariusze postępowania i ucieczki podatników to potwierdzają.

Po pierwsze – nadmierne opodatkowanie zmniejsza motywację do podejmowania pracy. Część przedsiębiorców jest zmuszona – z przyczyn egzystencjalnych – do zwiększania aktywności gospodarczej w sferze nierejestrowanej ...