Raport Specjalny. Zarządzanie Wierzytelnościami: Niezbędna reforma czy koniec skutecznej egzekucji?

Konieczność określenia od nowa reguł wykonywania zawodu komornika nie budzi wątpliwości. „Ustawa o komornikach sądowych i egzekucji była wielokrotnie nowelizowana (ponad czterdzieści razy, w tym pięciokrotnie w sposób kompleksowy). Konsekwencją powyższych nowelizacji jest naruszenie wewnętrznej spójności ustawy oraz jej przejrzystości” – czytamy w uzasadnieniu do rządowego przedłożenia. Rzecz w tym, że propozycje resortu sprawiedliwości również budzą rozliczne wątpliwości i zastrzeżenia. – Decyzja o przygotowaniu zupełnie nowej ustawy powinna skutkować zaproponowaniem rozwiązań pozwalających na eliminację problemów zauważalnych na gruncie obecnych przepisów, a nie powielaniem dotychczasowych regulacji i uzupełnianiem ich o daleko idące ograniczenia w funkcjonowaniu komorników sądowych poprzez rozbudowywanie systemu nadzoru i znaczne zmniejszanie źródeł finansowania działalności egzekucyjnej oraz organów samorządu komorniczego – podkreśla Rafał Fronczek, prezes Krajowej Rady Komorniczej (KRK).

Wątpliwości budzi choćby niejednoznaczne określenie statusu prawnego komornika. Autorzy rządowego przedłożenia zdecydowali się na pozbawienie komornika statusu przedsiębiorcy (art. 5 ust. 2 projektu) – konsekwencją ma być m.in. zwolnienie czynności komorniczych z podatku od towarów i usług czy też objęcie kancelarii restrykcyjnym nadzorem sądów rejonowych. Z drugiej strony działalność komornika określono w projekcie jako wykonywaną na rachunek własny, a to z kolei przesłanka wskazująca niedwuznacznie na działalność gospodarczą. Również zasady zatrudniania pracowników i ponoszenia odpowiedzialności za ich czynności pozostaną analogiczne, jak w przypadku firmy.

Prezes KRK zwraca uwagę również na nadmiernie rygorystyczne zasady przyjmowania spraw z wyboru wierzyciela. Propozycje rządowe zakładają niemożność przyjmowania takich zleceń przez kancelarie, do których w danym roku wpłynęło ponad 5000 spraw, a jeżeli skuteczność egzekucji w roku wcześniejszym była niższa niż 35% wówczas wartość ta obniżona zostaje o połowę. Według resortu sprawiedliwości, spraw spoza rewiru nie powinni również przyjmować komornicy, posiadający ponad półroczne zaległości w zakresie dotychczasowych egzekucji. „Jest to konsekwencją dalszego ograniczania zjawiska tzw. »hurtowni komorniczych« i preferowania kancelarii małych i średnich, jako cechujących się najwyższą sprawnością i skutecznością w zakresie prowadzonych egzekucji. Przepis powyższy harmonizuje zarazem przepisy o funkcjonowaniu kancelarii komorniczych z regulacjami dotyczącymi sądownictwa powszechnego w zakresie kryterium ilości spraw” – czytamy w uzasadnieniu projektu. Z poglądem tym polemizuje Rafał Fronczek – jego zdaniem, radykalnemu ograniczeniu limitów towarzyszy pozostawienie bez zmian nieracjonalnych wskaźników odnośnie skuteczności działań kancelarii.

W terenie tylko osobiście

Kompetencje aplikantów i asesorów to kolejny obszar, w którym rząd zamierza dokonać kluczowych zmian. Stanowią one pochodną przyjętej koncepcji, zgodnie z którą czynności komornika co do zasady powinny być wykonywane osobiście, zaś zaangażowanie aplikantów czy asesorów powinno ograniczać się do czynności pomocniczych. W konsekwencji rola asesorów sprowadziłaby się generalnie do podejmowania na zlecenie komornika czynności egzekucyjnych w zakresie świadczeń pieniężnych oraz w sprawach o zabezpieczenie ...