Raport Specjalny: Współdziałanie w ramach zrzeszeń sposobem na nierzetelnych dłużników

Podejmowane od kilku już lat inicjatywy legislacyjne budzą poważne obawy reprezentantów sektora spółdzielczego. – W ostatnich trzech latach nasilił się niestety trend wprowadzania kolejnych ograniczeń dla wierzycieli w procesie dochodzenia roszczeń, czego efektem jest znaczące wzmocnienie pozycji dłużnika – przypomniał Marcin Kiryluk, kierownik Zespołu Windykacji w SGB-Banku. Aktywność ustawodawcy negatywnie oceniają nie tylko przedstawiciele zrzeszeń i poszczególnych banków spółdzielczych. Dawid Wójcik, kierownik Wydziału Wierzytelności Trudnych Banku Spółdzielczego we Wschowie przywołał dość powszechną w branży windykacyjnej opinię, iż to właśnie skrajna liberalizacja przepisów motywowana ochroną dłużników stanowi główną przyczynę narastających trudności w skutecznym zarządzaniu wierzytelnościami nieregularnymi. – Jako osoba, która od przeszło dekady ma styczność z wierzytelnościami, podzielam ten pogląd. Od kilku lat dostrzegam nieustanny trend podążania w kierunku niekoniecznie dobrym dla wierzycieli, którzy starają się skutecznie odzyskać zaległe należności – stwierdził reprezentant wschowskiego banku.

Pogoda dla dłużników

Kiedy w kwietniu 2015 r. Trybunał Konstytucyjny ogłosił przełomowy werdykt, usuwający z polskiego porządku prawnego instytucję bankowego tytułu egzekucyjnego, sędziowie wyraźnie przestrzegali, by tej decyzji nie traktować jako wstępu do dalszego ograniczania skuteczności egzekucji bankowych długów. Stało się zgoła inaczej. W niedługim czasie po ogłoszeniu wyroku wystartowała bezprecedensowa fala zmian prawnych, przybliżających nierzetelnym dłużnikom możliwość choćby częściowego „uwolnienia od zobowiązania”, czyli de facto wzbogacenia się kosztem wierzyciela. – Problem dotyczy zarówno wprowadzonych z początkiem 2016 r. przepisów ustawy restrukturyzacyjnej, zwłaszcza w kontekście postępowań sanacyjnych, jak również regulacji blokujących obrót ziemią rolną czy wreszcie rozporządzenia znacząco ograniczającego możliwość egzekwowania z majątku rolnika – zauważył Marcin Kiryluk. Wprawdzie resort rolnictwa od dłuższego czasu zapowiada wyłączenie nieruchomości rolnych będących przedmiotem postępowania egzekucyjnego lub upadłościowego spod ograniczeń przewidzianych w ustawie o kształtowaniu ustroju rolnego, jednak projekt stosownych zmian wciąż nie trafił pod obrady parlamentu. Tymczasem już niedługo mogą pojawić się kolejne regulacje, niekorzystne dla spółdzielców. – Oczekujemy na dalsze zmiany odnośnie restrukturyzacji rolników, które również mogą skutkować ograniczeniem prawa wierzycieli – stwierdził kierownik Zespołu Windykacji w SGB-Banku. Skuteczność działań windykacyjnych ograniczają również nowe zasady postępowania sądowego i egzekucyjnego. – Przykładem mogą być zmiany w ustawie o komornikach sądowych oraz nowe zasady przedawnienia roszczeń, które skróciły czas umożliwiający ich skuteczne dochodzenie – wspomniał Marcin Kiryluk. Wbrew zapewnieniom twórców nowelizacji, szybsze przedawnienie wcale nie musi być korzystne dla dłużników, a skutki tego rozwiązania szczególnie dotkliwie odczuć mogą osoby, które w pętlę kredytową wpadły w sposób niezawiniony. – Zmiany te wpłynęły negatywnie na możliwość prowadzenia postępowania polubownego, wymuszając na wierzycielach skracanie tego etapu do minimum. Skutkuje to wzrostem kosztów prowadzenia postępowań windykacyjnych, gdyż powszechnie wiadomo, iż windykacja prowadzona na etapie polubownym nie generuje dodatkowych opłat w postaci kosztów sądowych, które w ostatecznym rozrachunku obciążają właśnie dłużników – nadmienił Dawid Wójcik. Uważa on, iż zasadniczy cel, jaki przyświecał nowelizacji, a mianowicie zmobilizowanie wierzycieli do szybszej reakcji w przypadku wystąpienia zaległości, nie został osiągnięty, a jedyną korzyść z nowych uwarunkowań prawnych odnieśli nieuczciwi dłużnicy, których celem jest uchylenie się od dokonania spłaty. – Ponadto skrócenie terminów przedawnienia wymogło na uczestnikach rynku zmianę strategii postępowania. Ograniczony został czas, w którym wierzyciele mogą realizować długofalowy plan zarządzania należnościami nieregularnymi – ocenił reprezentant Banku Spółdzielczego we Wschowie. Bankowcy nie szczędzą również słów krytyki wobec obowiązującej od stycznia br. ustawy o komornikach sądowych, wskazując, iż wpisuje się ona w model zdejmowania obciążeń z dłużników z równoczesnym pokrzywdzeniem wierzycieli. – Nowa ustawa nakłada liczne ograniczenia na organy egzekucyjne, które pozbawione zostają niektórych środków pozwalających im skłonić dłużników do spłaty zobowiązań, nakazuje rejestrowanie obrazu z dokonywanych ...