Raport Specjalny | Obsługa Gotówki | Barwienie banknotów: ruch dobry, choć niewystarczający

Potrzebę wprowadzenia podstawy prawnej dla skutecznego stosowania systemów IBNS (intelligent banknote neutralisation system) branża obsługi gotówki wskazywała już od wielu lat. Bezpośrednią przesłanką dla zwiększenia ochrony bankomatów stała się rosnąca liczba przestępczych ataków na te urządzenia. Proceder nasila się w ostatnich latach w wielu państwach europejskich, jak choćby w Niemczech, gdzie z roku na rok liczba rozbojów sukcesywnie rośnie. Według statystyk niemieckiej policji kryminalnej w 2020 r. doszło do 268 napadów na bankomaty, rok później takich incydentów odnotowano już 287, a w minionych 12 miesiącach było 496 tego typu przestępstw. Holenderskie organa ścigania w latach 2020–21 odnotowały niemal dwukrotny wzrost przypadków wysadzenia bankomatu z użyciem materiałów wybuchowych.

Również w Polsce bankomaty „cieszą się” zainteresowaniem kryminalnych grup, które obok materiałów wybuchowych czy gazu nierzadko posługiwały się ciężkim sprzętem budowalnym bądź samochodami ciężarowymi, by fizycznie wyrwać urządzenie, choć warto podkreślić, iż w ostatnich latach liczba ataków na te urządzenia znacznie się obniżyła. Istotny wpływ na poprawę bezpieczeństwa w tym obszarze miało zwiększenie koordynacji działań organów ścigania, zwłaszcza po incydencie z grudnia 2017 r., kiedy to podczas udaremnienia napadu na wolnostojący bankomat w Wiszni Małej doszło do strzelaniny, w której zginął interweniujący policjant oraz jeden z przestępców.

Jesień przynosi nowe obowiązki

Jednym z istotniejszych działań legislacyjnych, podjętych w celu ograniczenia ataków na bankomaty, była ogłoszona 15 września 2021 r. nowelizacja rozporządzenia w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać ochrona wartości pieniężnych przechowywanych i transportowanych przez przedsiębiorców i inne jednostki organizacyjne. Zgodnie z tym aktem prawnym, którego postanowienia wchodzą w życie 23 września br., każdy operator bankomatów, w tym również dysponująca takimi urządzeniami instytucja bankowa, są obowiązane wyposażyć w IBNS co najmniej 40% posiadanych maszyn, z wyłączeniem wszakże tych zlokalizowanych wewnątrz obiektów i pomieszczeń objętych stałą, bezpośrednią ochroną fizyczną (a więc np. oddziałów bankowych). Instalacja systemów neutralizacji powinna objąć w szczególności „bankomaty szczególnie zagrożone”. Ustawodawca nie definiuje tego pojęcia, należy zatem założyć, iż chodzi zarówno o maszyny zlokalizowane w miejscach o wysokim poziomie przestępczości przeciwko mieniu, jak również te, które z uwagi na położenie bądź konstrukcję mogą w pierwszej kolejnoś...