Raport Specjalny | Obrót gotówkowy – Świat kocha gotówkę

Jan Bohdziewicz

Po pierwsze – nie zależy od dostępności i funkcjonowania innych technologii lub czynników takich, jak dostawa energii elektrycznej czy dostęp do sieci informatycznych itp. Po drugie – zapewnia anonimowość, co obecnie dla wielu jest ważnym atutem. Jednak dla państwa i banku emisyjnego gotówka to koszty związane z emisją i czynnik, który umożliwia (choć lepiej powiedzieć, że tylko ułatwia) funkcjonowanie szarej strefy. Dlatego podejmowane są kroki mające marginalizować obrót gotówkowy, na przykład przez ograniczanie wysokości transakcji itp.

W maju minionego roku Europejski Bank Centralny podjął decyzję o zakończeniu produkcji i emisji banknotów o nominale 500 euro. W nowej lepiej zabezpieczonej serii banknotów „Europa” już go nie ma. Obecne na rynku banknoty 500 euro są nadal prawnym środkiem płatniczym i to bezterminowo, a to ze względu na międzynarodową rolę waluty europejskiej. Jak podano, powodem zaprzestania produkcji banknotu były obawy o ich wykorzystywanie w działalności przestępczej. Emisja zakończy się pod koniec 2018 r., gdy zgodnie z planem mają zostać wprowadzone nowe banknoty 100 i 200 euro z serii „Europa”.

Niejako przy okazji należy wspomnieć, że Narodowy Bank Polski zdecydował się na wypuszczenie w tym roku nowego banknotu o nominale 500 zł. Jednak ryzyko wykorzystania naszej „lokalnej” waluty przez organizacje przestępcze jest raczej niewielkie. Natomiast, jak podaje NBP, ułatwi to rozliczenia gotówkowe pomiędzy obywatelami oraz zmniejszy koszty obsługi pieniądza zarówno dla przedsiębiorców, jak i banku centralnego, a także ułatwi zarządzanie zapasem banknotów obiegowych. NBP powołał się również na obserwowany w ostatnich latach wzrost obrotu gotówkowego oraz większe zainteresowanie obywateli banknotami o wysokich nominałach.

Nie ma jak szmal

Alan Wheatley w artykule opublikowanym w czerwcu na stronach Międzynarodowego Funduszu Walutowego zastanawia się nad tym, jak szybko wirtualne płatności zastąpią gotówkę. Czy wszędzie i całkowicie? I dowodzi, że raczej nie w całości i nie wszędzie. Z jednej strony, w krajach skandynawskich jedynie mniejszość banków obsługuje gotówkę w swoich oddziałach. Indie usunęły ostatnio z rynku 86% banknotów, a Korea Południowa planuje zakończyć emisję swoich banknotów już w 2020 r. W Holandii w 2015 r. liczba transakcji kartowych była większa niż gotówkowych. Z drugiej jednak strony, w wielu zaawansowanych ekonomicznie gospodarkach, takich jak: austriacka, niemiecka, japońska, singapurska czy szwajcarska, rządzi gotówka, dokonuje się nią 85% wszystkich płatności. Wheatley powołuje się też na wypowiedź Yvesa Merscha, członka zarządu EBC, który stwierdził, że bezgotówkowe społeczeństwo to hasło tak samo atrakcyjne i trudne do wprowadzenia, jakim w swoim czasie ...