Raport specjalny Horyzonty Bankowości 2018: Starość nie radość…

Bolesław Meluch
Doradca Zarządu Związku Banków Polskich

Statystyka europejska wskazuje, iż 57% osób, które obecnie są w wieku 65 plus, doświadczy niesprawności definiowanej jako ograniczenie w dwóch podstawowych codziennych czynnościach. Nie dysponujemy statystyką polską i nie wiemy, ile osób prowadzących jednoosobowe gospodarstwo jest w stanie opłacić te koszty z własnych dochodów – w Europie statystycznie jest to 7%. Ile ma oszczędności, które może na to przeznaczyć – w Europie 23%. A gdyby na finansowanie opieki długoterminowej wykorzystać wartość nieruchomości, okazałoby się, że w Europie 50% seniorów mogłoby sobie na to pozwolić, zwiększając dostęp do tych usług i pozwalając wykorzystać środki publiczne dla najbardziej potrzebujących.

Może ubezpieczenie

Ważnym źródłem finansowania opieki długoterminowej powinno być ubezpieczenie zdrowotne pokrywające jej rzeczywiste koszty. To wyzwanie dla ubezpieczycieli w związku ze starzeniem się społeczeństwa, a więc zwiększonym zapotrzebowaniem na usługi opiekuńcze. Czy w Polsce jest popyt na takie ubezpieczenia? Wykupienie tego typu polisy zwykle jest możliwe, gdy jeszcze nie jesteśmy dotknięci chorobą wymagającą dodatkowej opieki. Istotny jest wiek, w którym jest zawierana umowa oraz stan zdrowia. Ubezpieczyciel musi wziąć te fakty pod uwagę, aby ocenić prawdopodobieństwo skorzystania z polisy ubezpieczeniowej. Doświadczenia europejskie wskazują, iż osoby, które są właścicielami nieruchomości, są mniej skłonne zawierać takie umowy. Stan zdrowia bowiem, a tym samym zapotrzebowanie na usługi opieki długoterminowej, nie mają znaczenia, gdy osoba starsza chciałaby skorzystać z tzw. odwróconej hipoteki.

Odwrócona hipoteka

W Polsce przyjęło się, że pod pojęciem odwrócona hipoteka można rozumieć umowę świadczeń dożywotnich (model sprzedażowy), jak i odwrócony kredyt hipoteczny (uregulowany ustawowo, ale nieoferowany przez banki w Polsce).

W przypadku pierwszego modelu następuje sprzedaż nieruchomości na rzecz spółki, która zobowiązuje się do wypłacania świadczeń do końca życia sprzedawcy i umożliwia tej osobie (osobom) zamieszkiwanie do końca życia w tym lokalu. Nabywca pokrywa wszelkie koszty utrzymania mieszkania, z wyjątkiem kosztów mediów. Sprzedający nie ma możliwości odzyskania nieruchomości, chyba że nie otrzymuje świadczeń określonych w umowie sprzedaży (zabezpiecza się wpisem do hipoteki zgodnie z art. 777 Kodeksu cywilnego).

W drugim przypadku kredyt udzielany jest na określony czas, a spłacany ze sprzedaży nieruchomości po śmierci kredytobiorcy. Kredytobiorca może sam wcześniej spłacić kredyt. Spadkobiercy kredytobiorcy również mogą spłacić kredyt i objąć tytuł własności. Jeż...