Raport Specjalny | Forum Technologii Bankowych | Innowacje ofiarą niskiej rentowności

Eugeniusz Twaróg
„Puls Biznesu”

W 2003 r. dwójka posłów złożyła interpelację do ministra finansów w sprawie niskiej rentowności sektora bankowego, która w 2002 r. spadła do 0,7% z 5,5% w roku 2001.

„Jakie są powody tak drastycznego spadku rentowności sektora bankowego, a w szczególności banków ze 100-procentowym udziałem kapitału zagranicznego?” – zapytywali parlamentarzyści ministra. Odwołując się do własnej dedukcji, stwierdzili, że „po głębszym zastanowieniu można dopatrzyć się co najmniej kilku powodów„. Wymienili dwie przyczyny spadku rentowności: wpływ otoczenia makroekonomicznego (był to, przypomnijmy, czas kryzysu dotcomowego) oraz „skutek zamierzonego działania przez banki, mającego na celu uszczuplenie należności publicznoprawnej z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych„.

Minister finansów potwierdził intuicyjne przeczucia posłów w punkcie pierwszym, że przyczyną spadku zyskowności i rentowności była sytuacja gospodarcza. Rozwiał natomiast przypuszczenia, że obniżenie wskaźników było podyktowane chęcią przechytrzenia fiskusa. Dowód: dochody z CIT od banków w 2002 r. były o blisko 9% wyższe od zakładanych.

Kwestia niskiej rentowności sektora wkrótce musiała przestać niepokoić parlamentarzystów, gdyż od 2004 r. ROE banków poszła świecą w górę do 17,2%. W 2007 r. efektywność branży sięgnęła rekordowego poziomu 22,5%.

W 2020 r. rentowność sektora mierzona wskaźnikiem ROE spadła jednak do najniższego od lat poziomu 3%. Tym razem naprawdę warto zapytać ministra o przyczyny drastycznego spadku. Mógłby mieć sporo do powiedzenia.

Spadająca rentowność

Z efektywnością sektora bankowego sprawa jest nieco złożona, ponieważ od 10 lat, z niewielkimi przerwami, jego zysk systematycznie rósł, co pozwalało utrwalać mit świetnie zarabiających banków. Z drugiej strony, licząc od 2011 r., również konsekwentnie maleje wskaźnik zwrotu na kapitale. Branża od lat wskazywała na problem spadającej rentowności biznesu bankowego, ale głos ten był ignorowany. W czasach koniunktury decydenci nie chcieli sobie zawracać nim głowy. Zresztą, kto pamięta debatę sejmową nad podatkiem bankowym w 2015 r., wie, jaki był poziom merytoryczny posłów przedkładających projekt ustawy wprowadzającej daninę. Banki świetnie zarabiają i muszą podzielić się zyskiem ze społeczeństwem – twierdzili.

Podatek od aktywów uchwalony przez rząd dobrej zmiany obniżył wskaźnik zwrotu na kapitale o ok. 2,5%, a 1% ...