Raport specjalny: E-sądownictwo – jedynie słuszny kierunek

Michał Korgol,
Partner z Kancelarii Prawniczej Maciej Panfil i Partnerzy

W ostatnim okresie obok naturalnych pytań o optymalizację tegoż postępowania i wdrażania udoskonalonego EPU 2 oraz powielania i przenoszenia sprawdzonych już rozwiązań systemowo- technologicznych także do innych postępowań sądowych, pojawiały się głosy krytykujące sam fakt istnienia elektronicznego postępowania upominawczego oraz reguł dotyczących jego przebiegu. Podnoszone najczęściej zarzuty wobec tego postępowania dotyczą głównie kwestii braku konieczności załączania do pozwów dowodów na poparcie swoich twierdzeń, co w opinii krytyków uniemożliwia właściwy przebieg postępowania.

” ]

Coraz więcej postępowań

Powyższa debata skłania do refleksji oraz pogłębienia analizy dotyczącej istoty postępowań upominawczych, a także przyczyn oraz celów wprowadzenia elektronicznego postępowania upominawczego do obrotu prawnego nie tylko w Polsce, ale również w innych europejskich systemach prawnych.

Niemcy już w latach siedemdziesiątych poprzedniego stulecia zaczęli zadawać sobie pytania dotyczące efektywności dotychczasowego postępowania upominawczego, zaś w 1974 r. rozpoczęli badania nad możliwością jego automatyzacji. Na terenie Niemiec oraz Austrii pierwsze regulacje rangi ustawowej, umożliwiające prowadzenie postępowań sądowych w zautomatyzowanej formie, pojawiły się już na początku lat osiemdziesiątych. Do podobnych wniosków doszli także Finowie, którzy stwierdzili, że skoro ok. 90 proc. wszystkich spraw cywilnych dotyczy drobnych roszczeń oraz roszczeń niespornych, to można przemodelować przebieg ich postępowań.

W latach 2002-2010 liczba wniesionych do sądów pozwów o zapłatę w elektronicznym postępowaniu upominawczym w Niemczech przekraczała co roku 2 mln, tylko w 2011 r. spadając nieznacznie poniżej tego poziomu. Na terenie Austrii udział spraw nakazowych rozpoznawanych elektronicznie przekracza 85 proc. W Finlandii ok. 55 proc. wszystkich postępowań cywilnych dotyczy spraw wnoszonych i rozpoznawanych elektronicznie. Od 2007 r. w Austrii, a od 2008 r. w Niemczech profesjonalni pełnomocnicy procesowi mają obowiązek wnoszenia pozwów o wydanie nakazu zapłaty drogą elektroniczną. Co warte podkreślenia, w żadnym z tych systemów prawnych do wnoszonych elektronicznie pozwów o zapłatę powód nie ma obowiązku załączenia dowodów na poparcie swoich twierdzeń. W Niemczech pozew o zapłatę w elektronicznym postępowaniu upominawczym nie musi nawet zawierać uzasadnienia.

Podobieństwa i różnice

W omawianych systemach prawnych wprowadzenie elektronicznych postępowań sądowych stanowiło naturalną konsekwencję budowy, a następnie rozwoju procesów unowocześniania i informatyzacji państwa, które objęły również swoim zasięgiem ...