Ranking 50 największych banków w Polsce 2011: Wywiady i opinie – Igor Lagenda: Instytucje pod specjalnym nadzorem

Igor Lagenda

W ciągu kilku tygodni Komisja Europejska ma przedstawić propozycje wdrożenia do unijnego prawa nowych wymogów kapitałowych. Międzynarodowe uzgodnienia Bazylea III od 2013 r. nakładają na banki obowiązek gromadzenia wyższych kapitałów własnych, tak aby zwiększyć ich odporność na ewentualne fluktuacje na rynku finansowym. Mają one być lepszej jakości i w mniejszym stopniu opierać się na ryzykownych instrumentach finansowych. Nic dziwnego, że banki nie są chętne tym zmianom. Przedstawiciele sektora przekonują, że efektem ich wprowadzenia będzie mniejsza podaż kredytów na rynku, co w efekcie doprowadzi do schłodzenia europejskiej gospodarki. Do rozluźnienia rygorów bazylejskich namawiają instytucje z Francji i Niemiec, na wdrożenie rozwiązań naciska Wielka Brytania. W tym wypadku u Brytyjczyków daje znać o sobie trauma po serii bankructw islandzkich banków, w których umoczyli wiele milionów euro.

Komisarz na celowniku Pod koniec maja „Financial Times”, powołując się na nie przedstawione jeszcze propozycje komisarzy, napisał, że Komisja Europejska zamierza rozwodnić”zapisy Bazylei III i dać większą swobodę bankom, których spółki zajmują się ubezpieczeniami (np. Lloyds, Société Générale oraz BNP Paribas).

Banki będą ponoć mogły wliczać do kapitału własnego kapitał hybrydowy, czyli zawierający nie tylko kapitał banku, ale również kapitał obcy, do czasu przyjęcia przez KE projektu dokumentu. Na te doniesienia stanowczo zareagował komisarz ds. rynku wewnętrznego Michel Barnier.

– Kilka tygodni temu ktoś mnie oskarżał, że wdrażając zbyt ostre reguły dla banków, szkodzę wychodzącej z kryzysu gospodarce, gdyż zmniejsza to ich możliwości kredytowania gospodarki. Dziś inni rzucają zupełnie przeciwne oskarżenia, sugerując, że Europa nie wdroży postanowień Bazylea III i nie wyciągnie lekcji z kryzysu – oświadczył Barnier. – Oba oskarżenia są nieprawdziwe i nie osłabią mojej determinacji. Nie poddam się naciskom – zapowiedział. Zapewnił, że UE wdroży wymagania Bazylei III. Ponoć Barnier rozmawiał na temat nowych regulacji finansowych z administracją USA. Według mediów wytknął Waszyngtonowi, że zbyt wolno wdraża zwiększone progi bezpieczeństwa finansowego banków. Miał zarzucić Amerykanom, że nie wdrożyli nawet Bazylei II. „UE wdrożyła postanowienia Bazylei II już w 2006 r. Sprawą kluczową jest przestrzeganie terminów uzgodnionych w zeszłym roku” – cytowano list Barniera do sekretarza skarbu USA Tima Geithnera.

Już wyliczono, że europejskie banki mogą potrzebować nawet 0,5 bln euro dodatkowych kapitałów. Problem z wdrożeniem Bazylei III w Polsce polega na tym, że tak naprawdę nie wiadomo, ile nasze banki będą potrzebowały dodatkowych środków, by sprostać nowym wymaganiom. Banki działające w Polsce dopiero przygotowują analizy.

Porozumienia bazylejskie zaostrzają wymogi kapitałowe i zarządzanie ryzykiem w bankach działających na rynku międzynarodowym. Okres wdrażania Bazylei III ma zakończyć się w styczniu 2019 r.

Bazylea III wprowadza instytucję dodatkowego buforu kapitałowego (ang. Capital conservation buffer), którego rolą będzie absorpcja strat przez banki w okresie kryzysów i napięć ekonomicznych. Dla banków, których współczynniki wypłacalności (współczynnik McDohana) będą zbliżone do wymaganego minimum, przewiduje się dalsze ograniczenia możliwości korzystania z przychodów banku i tym samym, zwiększenie samego buforu. Wskaźnik buforu ma wynosić 2,5 proc. Z tym, że ten pułap ma w założeniu zostać osiągnięty przez banki w styczniu 2019 r., a datą wyjścia jest styczeń 2016 r. ze wskaźnikiem buforu na poziomie 0,625 proc.

Drugim typem ograniczeń jest bufor kapitałowy antycykliczny (ang. Countercyclical capital buffer). Jego wskaźniki mogą wynosić 0-2,5 proc. Jego wprowadzenie zależeć będzie od warunków ekonomicznych i bankowych w danym państwie.

A wyznaczenie wskaźnika ma pozostać w gestii krajowych regulatorów. Banki, których współczynnik wypłacalności będzie zbliżony do 2,5 proc., będą miały obowiązek stworzenia i utrzymywania takiego buforu, a na dodatek muszą się liczyć z wprowadzeniem dodatkowych ograniczeń, np. wypłat dywidend, transakcji buy back oraz przyznawania i wypłat premii. Banki uznane za kluczowe muszą liczyć się ze zwiększeniem wymogów kapitałowych. W założeniu autorów Bazylei III bowiem, strategiczne banki powinny z zasady legitymować się większą niż przeciętna absorpcją strat.

Zmiany dotyczą też regulacji kapitałowych. I tak współczynnik wypłacalności w Bazylei II oscylował na poziomie 4 proc. (w stosunku do funduszy podstawowych), a podstawowym minimum było 2 proc. Proponowane założenia podwyższają te pułapy odpowiednio do 6 proc. i 4,5 proc. Przy czym osiągnięcie 4,5 proc. ma nastąpić dopiero w styczniu 2015 r.

Bazylea III wprowadza współczynnik lewarowania (ang. Leverage ratio). Jego rolą będzie ograniczanie zbytniego lewarowania udzielania finansowania przy małym udziale kapitału początkowego

Kontrola w instytucji

Tymczasem w czerwcu trafiła do Sejmu długo wyczekiwana ustawa o usługach płatniczych. Projekt przygotowany przez rząd ma na celu wdrożenie unijnej dyrektywy z 2007 r. w sprawie usług płatniczych na rynku wewnętrznym, tzw. PSD. Jest to dyrektywa pełnej harmonizacji, co oznacza, że ujednolica przepisy na terenie całej Wspólnoty. – To pierwsze systemowe uregulowanie w Polsce zarówno usług płatniczych, jak i samej działalności polegającej na świadczeniu tych usług – wyjaśniał w Sejmie wiceminister finansów Wiesław Szczuka.

Obecnie takie usługi są świadczone jako działalność gospodarcza niepolegająca ograniczeniom. Po wejściu w życie przygotowanych przez rząd rozwiązań będzie to działalność regulowana podlegająca kontroli Komisji Nadzoru Finansowego. Główne cele projektu to usunięcie barier dla realizacji usług płatniczych (także świadczonych transgranicznie), zwiększenie konkurencji między podmiotami świadczącymi takie usługi, zwiększenie zaufania konsumentów do nowoczesnych usług płatniczych i pełna harmonizacja polskich przepisów z unijnymi. Zdaniem Szczuki nowe regulacje zwiększą wykorzystanie obrotu bezgotówkowego. Ustawa obejmie m.in. banki krajowe, oddziały banków zagranicznych, instytucje kredytowe i ich oddziały, SKOK-i, operatorów pocztowych i pośredników świadczących usługi płatnicze, tzw. okienka kasowe oraz nowe instytucje – biura usług płatniczych.

Wiceminister zwrócił uwagę, że w sumie ustawie będą podlegać 22 tys. 534 podmioty. – Ustawa przyniesie wiele korzyści konsumentom. Ma wybitnie prokonsumencki charakter. Wprowadza szeroki dostęp do informacji dla użytkowników usług płatniczych oraz jednolite zasady wykonania usługi na terenie wspólnego rynku – podkreślił Szczuka. Jego zdaniem objęcie instytucji płatniczych nadzorem KNF przyczyni się do zwiększenia bezpieczeństwa środków powierzanych tym podmiotom.

Zgodnie z projektem na rynek usług finansowych będą mogli wejść nowi dostawcy usług: instytucje płatnicze oraz biura usług płatniczych. Po otrzymaniu zezwolenia KNF albo odpowiedniego organu nadzoru jednego z państw członkowskich będą mogły świadczyć usługi na terenie całej Unii Europejskiej.

Instytucja płatnicza będzie musiała posiadać kapitał założycielski, dostosowany do prowadzonej działalnoś...