Ranking 50 Największych Banków w Polsce 2010: Nadzór finansowy – Pro publico (bono?)

Jolanta Zombirt

Nie do końca chyba przemyślana jest decyzja regulowania funduszy hedgingowych. Bez wchodzenia w szczegóły przypomnijmy, co na ten temat mówi John Gapper, komentator biznesowy „Financial Times” (14 kwietnia 2010 r., A short story of a star hedge fund): „Nie jestem pewien, czy Magnetar zrobił coś złego. Fakt, że fundusz spostrzegł, że cesarz subprime jest nagi i osiągnął z tego korzyści nie oznacza, że jego zachowanie jest gorsze niż tych, którzy zrobili to w inny sposób”.

Najwięcej kontrowersji wzbudza zamiar wprowadzenia rekomendacji raportu sporządzonego na prośbę Komisji Europejskiej przez Grupę Wysokiego Szczebla pod przewodnictwem byłego szefa Międzynarodowego Funduszu Walutowego Jacquesa de Larosière’a. Już samo tempo przygotowania tych rekomendacji, a także przyjęcia ich przez KE i przekazanie do przeprowadzenia procesu legislacyjnego budzi wiele wątpliwości. Pośpiech jest wskazany tylko przy łapaniu pcheł – jak mówi znane porzekadło. Pospieszna procedura legislacyjna może doprowadzić do stworzenia potworków prawnych, papierowych przepisów, które są nieegzekwowalne czy wręcz mogą potencjalnie wyrządzić więcej szkód, niż przysporzyć korzyści. Przypomnijmy więc, w jak imponującym tempie przebiegają prace nad przekuciem rekomendacji Raportu de Larosière’a w przepisy budujące nowe ramy regulacyjno-nadzorcze w Europie.

Wysokie i wyższe szczeble

W listopadzie 2008 r. Komisja Europejska powołała Grupę Wysokiego Szczebla, która miała za zadanie opracowanie rekomendacji dotyczących wzmocnienia europejskich porozumień między nadzorami w celu lepszej ochrony obywateli i odbudowania zaufania do systemu finansowego. Od powołania do zaprezentowania raportu (listopad 2008 – luty 2009) Grupa Wysokiego Szczebla, jak czytamy w Raporcie, „przeprowadziła wiele konsultacji z ekspertami reprezentującymi władze nadzorcze i regulacyjne na szczeblu europejskim i międzynarodowym, a także różnych segmentów sektora finansowego”. Czy niespełna czteromiesięczne konsultacje, a nawet krótsze, bo przecież grupa musiała mieć czas na sporządzenie prawie 90-stronicowego raportu, wystarczą na pełną analizę problemów, ich adekwatną identyfikację i precyzyjne określenie środków naprawczych?

Raport przekazany Komisji Europejskiej 25 lutego 2009 r. stanowił podstawę do przeprowadzenia konsultacji publicznych między 10 marca a 10 kwietnia 2009 r. Jednocześnie grupa sterująca ds. oceny wpływu obejmująca przedstawicieli z dyrekcji generalnych: MARKT, ECFIN, SG, SJ, ENTR, EMPL, COMP, SANCO spotkała się dwukrotnie, tj. 25 marca i 6 kwietnia 2009 r. Czy miesiąc na konsultacje oraz dwa posiedzenia rady sterującej to dość czasu? Tak czy owak, ocena wpływu została przedstawiona 15 kwietnia 2009 r., a przeanalizowana przez radę oceny wpływu tydzień później. Po dwóch dniach (!) gotowa już była opinia, która sugerowała ograniczenie zakresu niektórych rekomendacji, a przede wszystkim bardziej szczegółowe przeanalizowanie problematyki banków transgranicznych i konglomeratów finansowych.

W międzyczasie na podstawie Raportu de Larosière’a KE 4 marca 2009 r. opublikowała swój komunikat Driving European Recovery, w którym zapowiedziała opracowanie legislacji zawierającej rekomendacje raportu. W następnym komunikacie z 27 maja 2009 r. European Financial Supervision przedstawiono więcej szczegółów dotyczących nowych ram nadzorczych.

Nie próżnowała też rada ECOFIN, która na swoim nieformalnym posiedzeniu w Pradze 4 kwietnia 2009 r. uzgodniła, że przedstawi nowe propozycje do dyskusji na czerwcowym szczycie Rady Europejskiej. Przed szczytem ECOFIN 9 czerwca dyskutował nad propozycjami reform przedstawionymi mu przez Komisję Europejską 27 maja.

19 czerwca 2009 r. liderzy Unii Europejskiej na szczycie Rady Europejskiej przyznali, że reforma regulacji finansowych jest konieczna, a ma dotyczyć zwłaszcza utworzenia Europejskiego Systemu Nadzoru Finansowego (ang. European System of Financial Supervisors, ESFS), składającego się z trzech tzw. ESA (ang. European Supervisory Authorities). Jak podkreślono, ESA powinny mieć uprawnienia nadzorcze w odniesieniu między innymi do agencji ratingowych. W konkluzjach ze szczytu Rada Europejska poprosiła KE o przygotowanie szczegółowych propozycji dotyczących zakresu działalności ESFS. W odpowiedzi KE 23 września 2009 r. przyjęła propozycje trzech rozporządzeń dotyczących trzech ESA. Propozycje te zostały przedłożone Radzie Europejskiej w październiku 2009 r., RE dokonała wielu poprawek.

10 lutego 2010 r. Komitet ds. Ekonomicznych i Monetarnych Parlamentu Europejskiego przedstawił projekt rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego wszystkie trzy ESA, w których wyraźnie stwierdzono, że nie wszystkie propozycje Raportu de Larosière’a zostały w nim uwzględnione. A 26 lutego 2010 r. także projekt dyrektywy (liczącej bagatela 222 strony!) dotyczącej uprawnień trzech ESA. Ponadto 10 lutego 2010 r. – propozycję rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady na temat europejskiego nadzoru makroostrożnościowego nad systemem finansowym i ustanowienia Europejskiej Rady ds. Ryzyka Systemowego.

17 marca 2010 r. Hiszpania, przewodnicząca Unii Europejskiej, przekazała liderom UE zweryfikowaną wersję dyrektywy (Council of the European Union, Note from Presidency to Delegations, Proposal for a Directive of the European Parliament and of the Council amending Directives 1998/26/EC, 2002/87/EC, 2003/6/EC, 2003/41/EC, 2003/71/EC, 2004/39/EC, 2004/109/ec, 2005/60/EC, 2006/48/EC, 2006/49/EC, and2009/65/EC in respect of the powers of the European Banking Authority, the European Insurance and Occupational Pensions Authority and the European Securities and Markets Authority – Presidency compromise).

Godny pochwały pośpiech? Diabeł, jak zwykle, tkwi w szczegółach. Dyrektywa prawie gotowa w rok po Raporcie de Larosière’a. Jednakże, gdy przyjrzymy się bliżej, zauważymy, że pewne istotne rozstrzygnięcia są mocno rozłożone w czasie. Słusznie, trzeba dać czas uczestnikom rynku, instytucjom finansowym na przygotowanie się, również pod kątem alokacji odpowiednich zasobów. Jednak, na przykład, w proponowanym art. 239 czytamy, że ESA „winna wypracować projekty standardów technicznych w celu ustanowienia jednolitej procedury notyfikacji i określenia informacji, które mają być przekazywane (…). ESA przedstawi KE te projekty do 1 stycznia 2014 r.”.

Mnożenie wątpliwości

Jak uzasadnia się we wstępie do projektu dyrektywy, „Kryzys finansowy 2007/2008 ujawnił istotne braki w zakresie nadzoru finansowego, zarówno w odniesieniu do poszczególnych przypadków, jak i systemu finansowego jako całości. Modele nadzoru krajowego nie nadążały za zintegrowaną i wzajemnie powiązaną rzeczywistością europejskich rynków finansowych, na których wiele firm finansowych działa na skalę transgraniczną i oferuje usługi finansowe biznesowi i konsumentom. Kryzys ujawnił niedostatki w zakresie współpracy, koordynacji, spójnego stosowania legislacji europejskiej ...