Prawo: Udział sektora bankowego w uszczelnianiu systemu podatkowego

Mariusz Zygierewicz

W procesie uszczelniania systemu podatkowego istotną rolę ma odegrać także sektor bankowy. Bo to nie tylko zmiana przepisów podatkowych czy wyższa efektywność działania aparatu skarbowego po jego reorganizacji ma przyczynić się do poprawy wyników budżetu państwa. Niepoślednią rolę Ministerstwo Finansów chce przypisać także bankom, nakładając na nie nowe obowiązki, które nie wiążą się z jednak z podstawowym celem działania tych instytucji, jakim jest świadczenie usług finansowych dla gospodarki oraz dla klientów prywatnych.

Aktualnie prowadzone są prace nad trzema zasadniczymi propozycjami, które będą wymagać intensywnego i niestety kosztownego zaangażowania banków. Są to:

1. System Teleinformatyczny Izby Rozliczeniowej (STIR),
2. Mechanizm podzielonej płatności (Split Payment),
3. Jednolity Plik Kontrolny Wyciągi Bankowe.

Projekt pierwszy

Pierwszy z tych projektów – projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania wykorzystaniu sektora finansowego do wyłudzeń skarbowych (ostatnia wersja z 19 maja br.) – zakłada przetwarzanie automatyczne w systemie teleinformatycznym danych przedsiębiorców w celu dokonania analizy ryzyka wykorzystania banku do popełnienia wyłudzeń skarbowych, szczególnie w zakresie VAT. W celu realizacji tego zadania na banki ma być nałożony obowiązek przekazywania szefowi Krajowej Administracji Skarbowej (KAS) za pośrednictwem STIR danych stanowiących tajemnicę bankową, dotyczących prowadzonych i otwieranych rachunków przedsiębiorców oraz zleceń płatniczych uznających i obciążających rachunki przedsiębiorców.

Projekt ustawy określa szczegółowy zakres danych przekazywanych przez bank. Ma on przekazywać szefowi KAS posiadane dane nie później niż do momentu przekazania izbie rozliczeniowej zleceń płatniczych rozliczanych za pośrednictwem KIR. Dane o rachunkach są przekazywane nie później niż do końca następnego dnia po dniu ich uzyskania, zmianie lub uzupełnieniu. Niezwłocznie bank będzie musiał przekazywać także dane uzyskane przed otwarciem rachunku bankowego. Wszystkie będą przekazywane wyłącznie w formie elektronicznej odpowiadającej specjalnej strukturze logicznej.

Ponadto, szef KAS ma mieć uprawnienia do uzyskania od banku informacji związanych z wykonaną analizą ryzyka w celu weryfikacji lub uzupełnienia swoich informacji. To przekazanie danych ma następować w takiej sytuacji przed rozpoczęciem następnej sesji rozliczeniowej w KIR. Projekt ustawy określa zasady kontroli wypełniania obowiązków przez bank, zasady blokady rachunku przedsiębiorcy oraz przepisy karne. Blokada rachunków przedsiębiorcy dokonana na wniosek szefa KAS ma następować generalnie na 72 godziny, ale w szczególnych okolicznościach okres ten może zostać wydłużony do trzech miesięcy. W zakresie przepisów karnych przekazanie danych niezgodnych z posiadanymi, ich zatajenie, niedopełnienie obowiązku blokady rachunku podlega karze pozbawienia wolności do 5 lat dla osób działających w imieniu lub w interesie banku. Natomiast bank, który nie dopełnił obowiązków przekazania danych, ma podlegać karze pieniężnej do wysokości 1 mln zł.

Szef KAS może także przekazać bankowi zwrotnie informację o wynikach analizy ryzyka klienta banku, ale w praktyce zakłada się, że system ten nie będzie działać w początkowym okresie, a ponadto banki nie będą mogły wykorzystać uzyskanych danych dla innych celów niż określonych w art. 106 i art. 106 a Prawa bankowego, w tym oceny ryzyka prania pieniędzy i finansowania terroryzmu lub odmowy przez bank zawarcia umowy z przedsiębiorcą. Ocena dokonana przez szefa KAS zawierać ma numery rachunków przedsiębiorcy oraz procentowy wskaźnik ryzyka wykorzystywania działalności banków i skoków do celów związanych z wyłudzeniami skarbowymi. Informacje te mają być przekazywane do końca dnia, w którym nastąpiła zmiana wskaźnika ryzyka.

W przypadku banków spółdzielczych przekazywanie danych i żądań pomiędzy systemem teleinformatycznym banku a STIR następować ma za pośrednictwem banku zrzeszającego. Ale jednocześnie w uzasadnionych przypadkach szef KAS ma mieć możliwość przekazania żą...