Prawo: Rachunek bankowy a śmierć jego posiadacza

PIOTR GAŁĄZKA

Na tychże rachunkach zdeponowane są środki podlegające sukcesji generalnej albo syngularnej w przypadku śmierci posiadacza, w zależności od podjętych przez niego czynności prawnych.

Na podstawie umowy rachunku bankowego bank zobowiązuje się względem posiadacza do przechowywania jego środków pieniężnych na czas oznaczony lub nieoznaczony, a także, jeżeli umowa tak stanowi, do przeprowadzania na jego zlecenie rozliczeń pieniężnych, czyli np. przelewów bankowych.

W momencie śmierci posiadacza rachunku środki pieniężne zgromadzone na nim przez osobę fizyczną wchodzą w skład masy spadkowej i podlegają dziedziczeniu zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego. W przypadku sporządzenia przez posiadacza rachunku testamentu środki z rachunku dziedziczy wskazana w nim osoba. W przypadku braku testamentu następuje dziedziczenie ustawowe. Przykładowo – jeśli umiera jeden z małżonków, do spadku powołani są małżonek oraz dzieci zmarłego.

Wypłata środków pieniężnych spadkobiercom

Z faktem, iż środki pieniężne zgromadzone na rachunku bankowym wchodzą co do zasady do masy spadkowej, wiążą się dwa zagadnienia. Pierwsze z nich to tajemnica bankowa, która obowiązuje bank również po śmierci posiadacza rachunku. Oznacza to, że bank nie jest uprawniony do udzielania jakichkolwiek informacji – nawet o samym fakcie istnienia rachunku prowadzonego na rzecz zmarłego posiadacza – nikomu, kto nie wstąpił w prawa po spadkobiercy i nie wylegitymował się przed bankiem odpowiednimi w takim przypadku dokumentami – piszemy o nich poniżej. Fakt bycia w kręgu dziedziców ustawowych (np. synem zmarłego posiadacza) nie stanowi dla banku wystarczającej przesłanki do ujawnienia informacji.

Druga kwestia to praktyka wypłaty przez bank środków z rachunku bankowego na rzecz spadkobiercy bądź spadkobierców. Może ona nastąpić jedynie na rzecz spadkobierców, którzy przedstawią albo postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku wydane przez sąd lub poświadczenie dziedziczenia dokonanego przed notariuszem – czyli innymi słowy po przedstawieniu jednego z wymienionych dokumentów, które potwierdzają z punktu widzenia prawnego uprawnienia do podjęcia środków po zmarłym posiadaczu rachunku. Wypłata na rzecz każdego ze spadkobierców następuje w proporcji właściwej do nabytego udziału spadkowego.

Postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku uzyskuje się po przeprowadzeniu postępowania spadkowego w sądzie – poprzez złożenie wniosku o stwierdzenie nabycia spadku (na podstawie testamentu lub zgodnie z zasadami dziedziczenia ustawowego w przypadku braku testamentu). Akt poświadczenia dziedziczenia sporzą- dza notariusz i ma on taką samą moc prawną jak postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku.

Podstawowa różnica pomiędzy tymi dwoma trybami wchodzenia w prawa i obowiązki spadkobiercy polega na tym, iż akt poświadczenia dziedziczenia jest sporządzany przez notariusza tylko w sytuacji, gdy zasady dziedziczenia nie budzą wątpliwości i wszyscy spadkobiercy godzą się co do podział...