Prawo i Legislacja: Zastaw na przyszłych udziałach

KATARZYNA ZAJĄCZKOWSKA-WEREMCZUK

O ile obciążenie zastawem rejestrowym udziałów istniejących w majątku zakładowym spółki kapitałowej nie budzi wątpliwości, o tyle kwestia ustanowienia zastawu na udziałach przyszłych wydaje się niejednoznaczna. Intencją klienta było ustanowienie zastawu rejestrowego w celu zabezpieczenia wierzytelności banku kredytującego na udziałach przyszłych, które powstaną w wyniku podwyższenia kapitału zakładowego kredytobiorcy.

OBRÓT PRAWAMI UDZIAŁOWYMI

Ustawodawca w art.16 Kodeksu spółek handlowych wykluczył skuteczne obciążanie praw udziałowych w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością przed datą rejestracji podwyższenia kapitału zakładowego. Zgodnie z tym przepisem rozporządzenie udziałem albo akcją dokonane przed wpisem spółki kapitałowej do rejestru, albo przed zarejestrowaniem podwyższenia kapitału zakładowego jest nieważne. Zatem de lege lata obrót prawami udziałowymi jest wyłączony przed wpisem spółki do rejestru i przed zarejestrowaniem podwyższenia kapitału zakładowego. W tym ostatnim wypadku chodzi oczywiście o obrót nowymi udziałami oraz akcjami nowej emisji, tworzonymi w wyniku podwyższenia kapitału zakładowego – art. 257 § 2 i art. 431 § 1 k.s.h. Pogląd podziela doktryna (vide J. Naworski, Komentarz do Kodeksu spółek handlowych, www.lexpolonica.pl). W piśmiennictwie wskazuje się, że przed zarejestrowaniem podwyższenia kapitału zakładowego można mówić jedynie o przyszłych prawach udziałowych- o ekspektatywie tych praw.

Wprawdzie przepis art. 7 ust. 3 Ustawy z grudnia 1996 r. o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów umożliwia ustanowienie zastawu rejestrowego także wówczas, gdy zastawca nabędzie przedmiot zastawu w przyszłości, i wtedy obciążenie zastawem rejestrowym takiego przedmiotu zastawu staje się skuteczne z chwilą jego nabycia przez zastawcę, jednakże możliwość ta dotyczy udziału w spółce z o.o. który zastawca zamierza nabyć dopiero w przyszłości, istniejącego i objętego zarejestrowanym kapitałem zakładowym, nieznajdującego się w majątku zastawcy, lecz w majątku innego wspólnika.

Zastaw rejestrowy na udziałach przyszłych nie może powstać, gdyż jego istnienie jest zależne w sensie prawnym od nabycia udziału przez zastawcę. W takiej sytuacji mielibyśmy do czynienia z ekspektatywą prawa rzeczowego, ...