Płatności mobilne: Google Wallet portfel z chmury

Dr Michał Kisiel

Wkrótkiej historii płatności mobilnych systemy oparte na modelu wirtualnego portfela tworzone były dotąd przez podmioty różnego typu, ale wiele schematów nie wytrzymało konfrontacji z rynkiem i musiało znacząco zmienić swoje założenia. Dotyczyło to zarówno modelu biznesowego, rozwiązań technologicznych, jak i adresowanych potrzeb użytkowników. Doskonałą ilustracją zmiennych losów mobilnego portfela jest projekt jednej z największych firm IT na świecie – Google.

Płatności w technologii NFC

Usługa Google Wallet była jedną z pierwszych szerszych implementacji idei mobilnego portfela opartego na NFC poza Azją. Start rozwiązania zapowiedziano w maju 2011 r., prezentując założenia systemu, usługa została udostępniona w USA we wrześniu 2011 r. Google od początku przyjął, że aplikacja mobilnego portfela będzie otwartą platformą – zdolną do przenoszenia kart płatniczych dowolnych wydawców, niezależnie od systemu i formuły rozliczania transakcji. Przewidziano także możliwość zapisywania w portfelu kart podarunkowych i lojalnościowych. Firma zdecydowała się nie pobierać od wydawców opłat za dostęp do swojej platformy i nie uczestniczyć w przychodach z transakcji. Model biznesowy Google Wallet miał być oparty m.in. na przychodach z usługi Google Offers (przedpłaconych voucherach z promocyjnymi ofertami) oraz innych narzędziach promocji sprzedaży.

Wybierając technologię NFC, Google zdecydował się na promowanie schematu płatności zbliżeniowych, w tym czasie będących w USA dopiero w początkowej fazie rozwoju. Jednym podstawowych problemów w modelu mobilnego portfela NFC jest kwestia przechowywania danych instrumentów płatniczych. W 2011 r. wydawało się, że największe szanse na rozpowszechnienie ma schemat bazujący na karcie SIM jako tzw. bezpiecznym elemencie. Kluczową rolę w takim rozwiązaniu odegrać mieli operatorzy telefonii komórkowej sprawujący rolę „odźwiernego” – to oni kontrolowali dostęp do „sejfu” karty SIM i, jak wówczas powszechnie sądzono, mieli największe szanse, by skutecznie skoordynować działania wydawców kart, producentów sprzętu i innych stron rynku, tworząc ekosystem mobilnych płatności NFC

Firma Google wybrała jednak inną, bardziej ryzykowną ścieżkę. Dane instrumentów płatniczych przechowywane były we wbudowanym w urządzenie tzw. bezpiecznym elemencie (embedded SE). Jedynym urządzeniem, które było certyfikowane do użycia z Google Wallet stał się Nexus S (sprzęt zaprojektowany dla Google), a klient musiał być abonentem sieci Sprint (która nie korzysta z kart SIM i nie występował tu konflikt interesów wokół bezpiecznego elementu). Konieczność jednoczesnej współpracy z wydawcami, organizacjami kartowymi, producentami sprzętu oraz operatorami telefonii komórkowej oznaczała dla Google olbrzymie wyzwanie, jak wkrótce się okazało, przerastające siły technologicznego giganta.

Portfele w sieci Sprint

W ciągu roku od startu usługi stopniowo rozszerzał się jej potencjalny zasięg. Dodano obsługę kolejnych modeli telefonów komórkowych w sieci Sprint. Użytkownicy innych operatorów mogli skorzystać z Wallet pod warunkiem, że posiadają odblokowaną wersję telefonu Galaxy Nexus (produkowanego przez Samsunga dla Google). W pierwszym roku promowania mobilnego portfela natknięto się na poważne trudności zarówno biznesowe, jak i technologiczne. W grudniu 2011 r. operator Verizon zablokował swoim klientom możliwość instalowania aplikacji na telefonach obsługiwanych przez Google Wallet. Chociaż decyzję tę uzasadniano względami technicznymi (operator musi zezwolić usłudze na dostęp do modułu NFC), to przyczyną zapewne był czynny udział Verizon w konkurencyjnym przedsięwzięciu tworzącym mobilny portfel Isis.

Pierwsze miesiące funkcjonowania Google Wallet pokazały istotne ograniczenia przyjętego modelu działania. Firma nie była w stanie pozyskiwać nowych partnerów, a grono wydawców i współpracujących organizacji płatniczych pozostało niezmienione. Dodatkowo konflikt z operatorem Verizon pokazał uzależnienie modelu od udziału wszystkich stakeholderów (interesariuszy ...