Platforma antyfraudowa: Więcej informacji to mniej wyłudzeń

Janusz Orłowski

Skala zjawiska Rozmiar wyłudzeń i oszustw w branży finansowej pokazują różne badania i raporty. Ostatnio opublikowany został raport na ten temat, przygotowany przez Konferencję Przedsiębiorstw Finansowych i firmę doradczą EY. Raport jest kontynuacją prowadzonego od 2009 r. badania z zakresu wyłudzeń na polskim rynku kredytów w segmencie detalicznym. Badaniem objęto banki oraz firmy pożyczkowe i leasingowe, a także wyjątkowo jedną firmę telekomunikacyjną, co jest przejawem coraz szerszego zakresu współpracy branży bankowej z tym sektorem.

Największą grupę uczestników ostatniej edycji badania stanowiły banki uniwersalne, banki specjalizujące się w udzielaniu kredytów detalicznych, samochodowe, specjalistyczne banki korporacyjne oraz banki spółdzielcze. Jedną czwartą badanych stanowiły firmy leasingowe.

Z badania wynika, że w powszechnym odczuciu skala zjawiska nadużyć z roku na rok się zwiększa. Raporty z lat poprzednich pokazały, że respondenci każdorazowo spodziewali się wzrostu skali tego zjawiska. Jednocześnie co siódma instytucja nie przeprowadziła żadnego postępowania wyjaśniającego w sprawie ujawnionego nadużycia. Przeszło połowa przeprowadziła ich mniej niż sto, a tylko co dziesiąty ankietowany przeprowadził przez ostatnie 12 miesięcy powyżej tysiąca postępowań wyjaśniających.

Liczba prowadzonych wyjaśnień jest dodatkowo skorelowana z wielkością sumy bilansowej instytucji. Najmniejsze z badanych firm przeprowadziły zaledwie 15 postępowań wyjaśniających, podczas, gdy te największe blisko 40 tys. W przypadku firm leasingowych, w ciągu 12 miesięcy, każda z badanych spółek zidentyfikowała przeciętnie 67 przypadków nadużyć.

Liczba zidentyfikowanych nadużyć przez badane instytucje była dwanaście razy mniejsza niż liczba prowadzonych przez nie postępowań wyjaśniających. Co ósmy respondent potwierdził, że w instytucji, w której jest zatrudniony, w ostatnim roku potwierdzonych zostało przeszło tysiąc przypadków nadużyć. Przeciętnie w każdej z badanych instytucji w okresie jednego roku wystąpiło 338 potwierdzonych przypadków nadużyć. Liczba zawiadomień o popełnieniu przestępstwa była przeszło połowę mniejsza od liczby zidentyfikowanych nieprawidłowości. Firmy leasingowe składały zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa przeciętnie dwa razy w miesiącu.

Rodzaje nadużyć i metody przeciwdziałań

Wśród ujawnionych nadużyć najwięcej było przypadków wyłudzenia z wykorzystaniem fałszywego albo skradzionego dokumentu, skimmingiem albo inną techniką związaną z użyciem karty kredytowej, przejęć rachunku bankowego lub dostępu do niego oraz ataków hakerskich. W ujęciu ilościowym najwięcej było przypadków przejęcia dostępu do rachunku bankowego lub karty kredytowej (35 proc.). Niewiele mniej, bo 27 proc. stanowiły przypadki wyłudzenia za pomocą skradzionego lub fałszywego dokumentu tożsamości. Kolejną liczną grupę przestępstw stanowiły wyłudzenia przedmiotu leasingu oraz otwieranie rachunków na podstawioną osobę. Metoda ta polega na wykorzystaniu prawdziwych dokumentów tożsamości najczęściej osoby bezdomnej lub znajdującej się w trudnej sytuacji finansowej, która w odpowiedni sposób jest przygotowana przez grupy przestępcze do wykonania operacji na podstawie sfałszowanych dokumentów o wysokości zarobków lub zatrudnieniu.

Badane instytucje stosowały różne sposoby zapobiegania nieprawidłowościom i nadużyciom, które charakteryzowały się zróżnicowaną efektywnością. Najwyżej ocenianymi przez respondentów metodami walki z nadużyciami, zarówno w ostatnim, jak i poprzednich badaniach, były czynności podejmowane przez samodzielny, wewnętrzny zespół przeznaczony do wykrywania ...