Piwo, sankcje i sztuka uniku. W jaki sposób przypadek popularnego napoju ukazuje komplikacje związane z przestrzeganiem sankcji
Od lutego 2022 roku Unia Europejska przyjęła 19 odrębnych pakietów sankcji wymierzonych przeciwko Rosji. Inne państwa zachodnie również nałożyły na Rosję bezprecedensową liczbę sankcji.
Jak poinformowały główne organy regulacyjne w USA, Wielkiej Brytanii oraz UE, w pierwszej połowie 2025 roku aż 90% spośród wszystkich nowych sankcji nałożono właśnie na Rosję1.
Zakres tych sankcji jest szeroki. Obejmują zarówno podmioty gospodarcze, jak i osoby fizyczne, a także szeroką gamę towarów i produktów, ograniczając dopuszczalne sposoby oraz miejsca ich sprzedaży.
Ich wpływ na handel regionalny jest znaczący. Chociaż wiele przedsiębiorstw dobrowolnie zawiesiło działalność lub dostosowało się do ograniczeń eksportowych poprzez wprowadzenie bardziej rygorystycznych procesów, nie powstrzymało to przepływu towarów do Rosji.
No dobrze – ale co wspólnego ma z tym piwo?
Sankcje zazwyczaj dotyczą sprzętu wojskowego, towarów podwójnego zastosowania (o przeznaczeniu zarówno cywilnym, jak i militarnym) oraz technologii, które można wykorzystać w niecnych celach. Zakres ten jednak znacznie się poszerzył.
W następstwie inwazji Rosji na Ukrainę w 2022 roku Unia Europejska, Wielka Brytania i inne kraje nałożyły rozległe ograniczenia nie tylko na sektory strategiczne, ale także na dobra luksusowe – w tym ekskluzywne torebki, markowe ubrania, zegarki, perfumy oraz piwo.
Sankcje te mają obniżyć poziom życia uprzywilejowanych rosyjskich oligarchów oraz odciąć dostęp ogółu społeczeństwa do pożądanych zachodnich produktów.
Większość piwa produkowanego na eksport klasyfikuje się się jako dobro konsumpcyjne. W ramach sankcji jednak niektóre piwa słodowe, wina i mocne alkohole klasy premium faktycznie uważa się za dobra luksusowe. Podział ten jest bardzo istotny, określa bowiem rodzaj i ilość piwa, jakie można eksportować.
W UE próg cenowy dla produktów luksusowych (w tym piwa) wynosi 300 euro za sztukę4. Natomiast w USA cena hurtowa większości dóbr luksusowych nie może przekroczyć 1000 dolarów za sztukę – przy czym eksport piwa słodowego i niektórych innych napojów alkoholowych do Rosji jest całkowicie zakazany.
Nawet jeśli handel danym towarem odbywa się legalnie i w ramach obowiązujących przepisów, jego dalszy eksport do Rosji (bądź innego kraju objętego surowymi sankcjami) może negatywnie wpłynąć na reputację firmy.
W rezultacie znane na całym świecie browary, takie jak Heineken i Carlsberg, zawiesiły działalność handlową lub sprzedały swoje zakłady piwowarskie podmiotom rosyjskim.W niektórych przypadkach przyniosło to straty finansowe sięgające setek milionów euro5,6.
Cenowy próg 300 euro wpłynął na eksport piwa klasy premium do Rosji, ale popyt na ten alkohol nie zmalał. Pomimo ograniczeń sprzedaż luksusowego piwa do Federacji Rosyjskiej trwa w najlepsze. Każe to podejrzewać, że luki prawne ułatwiają działalność nieuczciwych podmiotów – albo że w grę wchodzą inne czynniki.
Można wręcz powiedzieć, że wprowadzenie limitu 300 euro za butelkę ostatecznie nie sprawdziło się jako środek ograniczający eksport. Ponieważ wytyczne UE definiują sztukę jako najmniejszą zewnętrzną jednostkę opakowania nabywaną w ramach transakcji detalicznej7, w przyjętym progu bez problemu mieści się na przykład sześciopak piwa.
Ograniczenia handlowe mogą przyhamować transport niektórych artykułów, ale o wiele poważniejsze skutki przyniosły paraliżujące sankcje wobec rosyjskich instytucji finansowych oraz wykluczenie państwa z systemu SWIFT.
Tego rodzaju sankcje utrudniają przedsiębiorstwom otrzymywanie płatności, a także zwiększają ryzyko związane ze współpracą z pośrednikami lub podmiotami zagrożonymi zamrożeniem aktywów. Zawiłości związane z eksportem piwa sprawiają, że ten przykład przekonująco ilustruje szersze wyzwania stojące przed firmami, które muszą zachować zgodność z wymogami sankcji.
Na styku browarnictwa, sankcji i handlu międzynarodowego doskonale widać, z jakimi komplikacjami wiąże się dziś zachowywanie zgodności z przepisami.
Wydawać by się mogło, że piwo stanowi mało prawdopodobny cel sankcji. Tymczasem przykład tego napoju – jako jednego z dóbr luksusowych objętych ograniczeniami – pokazuje, jak nieprzewidywalny jest zasięg sankcyjnego reżimu.
Sankcje dotyczą teraz przede wszystkim Rosji, ale w bieżącej dynamicznej sytuacji geopolitycznej w każdej chwili mogą zostać nimi objęte także inne kraje i towary.
Należy również liczyć się z możliwością nagłego anulowania niektórych ograniczeń – dlatego niezwykle istotna jest elastyczność. Organizacje niezależnie od skali swojej działalności muszą monitorować zamiany regulacyjne i wdrażać adekwatne środki bezpieczeństwa. Bez tego nie dostrzegą sygnałów potencjalnych prób uchylania się od sankcji i nie zadbają należycie o zachowanie zgodności z przepisami.
Wprowadzając solidne rozwiązania w zakresie należytej staranności i monitoringu, biznesowi liderzy i specjaliści ds. zgodności z przepisami mogą zapewnić swoim firmom stabilny rozwój – nawet w obliczu ciągle zmieniających się ram regulacyjnych.
Tekst jest fragmentem eBooka, pobierz cały dokument
***
1. LexisNexis® Risk Solutions Sanctions Pulse H1 2025
2. www.consilium.europa.eu/en/policies/sanctions-against-russia-explained/#:~:text=According%20to%20the%20European%20Commission,of%20banned%20imports%20from%20Russia
3. risk.lexisnexis.com/insights-resources/infographic/sanctions-pulse
4. www.politico.eu/article/western-liquor-companies-stop-business-russia-war-sanctions-booze-keeps-flowing-jim-beam-macallan/#:~:text=business%20in%20Russia.-,But%20the%20booze%20keeps%20flowing,out%20of%20the%20Russian%20market
5. www.barrons.com/news/carlsberg-posts-5-9-bn-loss-after-losing-russian-unit-7208d62e
6. www.theheinekencompany.com/newsroom/heineken-completes-exit-from-russia/
7. finance.ec.europa.eu/system/files/2023-07/faqs-sanctions-russia-luxury-goods_en.pdf
8. tradingeconomics.com/european-union/exports/russia/beer-made-malt
9. www.tridge.com/news/china-becomes-russias-third-largest-beer-sup-vudizt
10. www.expats.cz/czech-news/article/czech-beer-exports-to-russia-surge-despite-sanctions
11. www.worldstopexports.com/beer-exports-by-country/
