OZE: co dalej z finansowaniem nowych projektów przez banki? Stanowisko ZBP

„W nawiązaniu do prowadzonych prac ws. projektu zmiany Ustawy o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw, a przede wszystkim w perspektywie zbliżającego się okresu oceny wykonania przez Polskę zobowiązań międzynarodowych w zakresie redukcji CO2, należy pochylić się nad aktualną oceną perspektyw długoterminowego zaangażowania instytucji finansowych na rynku odnawialnych źródeł w Polsce oraz koniecznych działań dla ich udziału”, głosi stanowisko Związku Banków Polskich ws. perspektywy finansowania przez banki nowych projektów energetyki odnawialnej w Polsce.

W opinii środowiska bankowego, w interesie naszego kraju leży bowiem współpraca sektora publicznego i prywatnego na rzecz rozwoju stabilnego zaangażowania sektora prywatnego w kapitałochłonne i wieloletnie inwestycje infrastrukturalne oraz dywersyfikację źródeł energii. Bardzo wyraźnie zaakcentowano te potrzeby w „Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju” i potwierdzono, jako aktualne zadanie i wyzwanie, w expose Prezesa Rady Ministrów. Instytucje bankowe są niezbędnym partnerem w realizacji tego wyzwania.

11 mld zł kredytów na finansowanie projektów OZE

Sektor bankowy w Polsce stopniowo rozwijał zaangażowanie na tym rynku, odpowiadając na zapotrzebowanie inwestorów oraz zachęty ze strony kolejnych polskich rządów, wskazujących na konieczność budowy infrastruktury dla energetyki odnawialnej w Polsce, m.in. z racji konieczności wypełnienia zobowiązań międzynarodowych kraju w zakresie redukcji CO2. Banki włożyły wysiłek w odpowiednie przygotowanie do tego procesu (kadrowe i techniczne) oraz zaangażowały poważne środki. Łączna kwota kredytów udzielonych przez banki na finansowanie projektów OZE sięgnęła w efekcie 11 mld PLN. Według danych Komisji Nadzoru Finansowego, zaangażowanie banków jedynie z tytułu kredytów finansujących projekty wiatrowe, wynosiło pod koniec 2016 r. ok. 6 mld PLN.

Banki, co do zasady, są nadal zainteresowane finansowaniem sektora energetyki odnawialnej, jednak z zastrzeżeniem zmiany otoczenia regulacyjnego w jakim funkcjonują projekty OZE, tak obecne jak i te, planowane do realizacji.

Niestabilność krajowego otoczenia regulacyjnego

Przedstawiciele środowiska bankowego oceniają perspektywy dalszego rozwoju tego rynku w Polsce jako obarczone relatywnie podwyższonym ryzykiem. Głównym problemem jest przede wszystkim ogromna niestabilność krajowego otoczenia regulacyjnego, a zwłaszcza otoczenia prawnego. Jej przykładami są zwłaszcza:

1)  destabilizacja rynku zielonych certyfikatów oraz trwający od końca 2012 r. brak koniecznych działań naprawczych („porzucenie Systemu Zielonych Certyfikatów”);

2)  modyfikacja sposobu kalkulacji tzw. opłaty zastępczej bez wprowadzenia jej minimalnego poziomu (wprowadzono jedynie poziom maksymalny), co doprowadziło do zmiany warunków ekonomicznej kontynuacji wieloletnich projektów OZE na zagrażające ich stabilności;

3)  zmiana podstawy do opodatkowania podatkiem od nieruchomości w przypadku turbin wiatrowych i wielomiesięczny brak działań naprawczych usuwających niepewność, a przynajmniej odraczających wejście w życie budzących wątpliwości przepisów w tym zakresie (pierwsza propozycja banków pochodziła z października 2016 r.);

4)  łatwość z jaką kontrolowane przez Skarb Państwa spółki obrotu energią elektryczną próbują całkowicie wycofać się z wykonywania zawartych wieloletnich umów CPA i PPA, które były podstawą do finansowania projektów OZE w formule project finance.

Wszystkie ww. czynniki spowodują albo brak zainteresowania banków finansowaniem inwestycji w OZE albo zdecydowane ograniczenie dostępności i podniesienie cen ich finansowania. W efekcie problemy z dostępem do finansowania zewnętrznego odnotowują także inwestorzy sięgający po środki unijne. Pod znakiem zapytania może stanąć np. wykonalność finansowa i terminowa tych projektów, co skutkować może utratą przez Polskę części środków unijnej Polityki Spójności.

Konieczność odbudowania zaufania wśród inwestorów i instytucji finansowych

Przedstawiciele środowiska bankowego podkreślają konieczność odbudowania przez Państwo polskie zaufania wśród inwestorów i instytucji finansowych. Brak tego zaufania będzie powodował niechęć do finansowania nie tylko sektora OZE, lecz również innych przedsięwzięć narażonych na ryzyko regulacyjne.

Banki zrzeszone w Związku Banków Polskich od wielu  lat zabiegają o ustabilizowanie warunków finansowania dla inwestycji OZE w Polsce i wielokrotnie deklarowały chęć współpracy w zakresie wykorzystania potencjału rynku finansowego dla rozwoju tego sektora gospodarki.

W opinii środowiska bankowego aby ryzyko kredytowania projektów OZE przez banki stało się bardziej akceptowalne (w świetle m.in. Prawa bankowego, regulacji nadzorczych oraz dobrej praktyki bankowej) niezbędne jest:

1)  uporządkowanie sytuacji w Systemie Zielonych Certyfikatów poprzez:

a) wprowadzenie minimalnego poziomu Opłaty Zastępczej (poza istniejącym poziomem maksymalnym), a poprzez to zapewnienie minimalnego poziomu rentowności projektów OZE umożliwiającego inwestorom co najmniej utrzymanie projektów w dobrym stanie technicznym, spłatę kredytów oraz zapłatę podatków,

b) przeprowadzenie aukcji migracyjnych dla projektów w Systemie Zielonych Certyfikatów, przy równoczesnym dostosowywaniu poziomu obowiązku umorzenia ZC, aby nastąpiło ustabilizowanie Systemu Wsparcia OZE opartego na Zielonych Certyfikatach w horyzoncie 2-3 lat;

c) wyjaśnienie przyszłości biogazowni rolniczych (w tym terminu wygaszenia certyfikatów biogazowych /ZC_BIO, PMOZE_BIO/, migracji do nowego systemu biogazowni rolniczych /wolumeny/ oraz wsparcia wysokosprawnej kogeneracji (CHP) po 2018 r; obecnie brak nawet założeń; należy w projekcie najbliższej nowelizacji wydłużyć obecny system wsparcia CHP co najmniej do końca obecnej perspektywy (2019 i 2020), aby dać szansę przeżycia biogazowniom rolniczym i równocześnie wypracować i uzgodnić z Komisją Europejską nowy system wsparcia CHP.

2)    uporządkowanie przepisów dotyczących podatku od nieruchomości od elektrowni wiatrowych, aby podstawą do opodatkowania była faktycznie i bez żadnych wątpliwości jedynie część budowlana elektrowni wiatrowej;

3) dokonanie wspomnianego wyżej uporządkowania retroaktywnie od 1.01.2017r., aby zakończyć niepotrzebne spory sądowe i uniknąć niepotrzebnych wydatków po stronie tak inwestorów jak i gmin. Tego problemu nie rozwiązuje retroaktywność od 1.01.2018r., gdyż podatek za 2017r. nadal będzie przedmiotem wieloletnich niepotrzebnych sporów. Kwestia ta jest szczególnie ważna w przypadku mniejszych projektów wiatrowych, które były realizowane zazwyczaj przez polskich inwestorów, w tym rolników;

4) opublikowanie warunków decyzji notyfikacyjnej Komisji Europejskiej dla zmodyfikowanych zasad wsparcia OZE w Polsce, której postanowienia ma implementować zapowiadana co najmniej od maja 2017r nowelizacja Ustawy o OZE. 14 grudnia 2017r. ukazał się jedynie komunikat prasowy w tej sprawie, ale do dzisiaj nie opublikowano oficjalnych dokumentów.

Związek Banków Polskich zwrócił się do rządu o podjęcie konstruktywnej dyskusji ze środowiskiem bankowym na temat realnych możliwości rozwoju i finansowania inwestycji OZE w Polsce. Banki, co do zasady, są nadal zainteresowane finansowaniem sektora energetyki odnawialnej, jednak z zastrzeżeniem konieczności zmiany otoczenia regulacyjnego w jakim funkcjonują projekty OZE. Przeniesienie całego ciężaru finansowania takich inwestycji na budżet państwa będzie nieefektywne i pogłębi deficyt finansów publicznych.

Źródło: ZBP