Opinie: Podatek bankowy – wstęp do przebudowy rynku finansowego

Tomasz Mironczuk

Od kilku miesięcy głównym tematem dyskusji w środowisku finansowym jest podatek bankowy. Ustawa go wprowadzająca to niewątpliwie zmiana w otoczeniu prawnym, która spowoduje przekształcenia daleko dalej idące niż tylko kolejny wzrost kosztu funkcjonowania systemu bankowego. Trzeba przyznać, że budowa systemu bezpieczeństwa w ramach BFG i koszty z tym związane były tym, czego sektor bankowy spodziewał się od kilku lat i zdążył już przyzwyczaić do tej myśli. Powoli wbudował ten proces w przygotowane plany finansowe.

Podobnie rzecz ma się z potencjalnymi kosztami związanymi z restrukturyzacją kredytów we frankach szwajcarskich. Dyskusja na ten temat trwa już ponad rok. Co prawda w dalszym ciągu trudno stwierdzić, jakie będą koszty restrukturyzacji kredytów frankowych – ale nie jest to zaskoczenie – sektor z tym tematem się oswoił. Poza zmianą kosztu funkcjonowania systemu bankowego zarówno BFG, jak również restrukturyzacja portfela CHF nie wprowadzi zbyt wielu zmian strukturalnych w systemie finansowym.

Podatek bankowy przyszedł szybko i błyskawicznie stał się prawem obowiązującym. Pomimo gorącej dyskusji, która trwa od kilku miesięcy wiele jego konsekwencji nie zostało jeszcze przewidzianych i opisanych. Sektor jedynie powierzchownie przedyskutował konsekwencje nowej regulacji. A to, że będą one bardzo znacząco wpływały na jego funkcjonowanie, to pewne. Procesy dostosowawcze mogą objawić się gwałtownie. Podatek bankowy wpłynie również na funkcjonowanie banków spółdzielczych, pomimo że nominalnie są spod niego wyłączone.

Koszty i bezpieczeństwo Oczywiście tematem najszerzej dyskutowanym przy podatku bankowym jest to, jak duże koszty po stronie banków może on wygenerować. Tematem równie popularnym jest jego wpływ na bezpieczeństwo kapitałowe. Jednakże są też inne skutki wprowadzenia podatku bankowego, znacznie mniej poddawane dyskusji, czasami zupełnie niedostrzegane. Na nich chciałbym się skupić – szczególnie uwzględniając optykę banków spółdzielczych. Warto uruchomić dyskusję o tym, jakie efekty pozafiskalne podatek bankowy przyniesie oraz czy banki spółdzielcze mogą na tej zmianie skorzystać.

To, że podatek nałożony na aktywa banków spowoduje, że staną się one droższe, jest oczywiste. Każde aktywo (oprócz aktywów i podmiotów wyłączonych) będzie wymagało odprowadzenia podatku. W związku z tym minimalna wymagana w rozrachunku ekonomicznym rentowność aktywów wrośnie o wysokość podatku, czyli około 44 bp p.a. Oznacza to, że nowo udzielane kredyty będą droższe. To również oznacza, że prawdopodobnie popyt na kredyt spadnie, a w konsekwencji spadnie również zapotrzebowanie na pasywa. W związku z tym w sektorze bankowym powinna zmniejszyć się również suma bilansowa. Jeżeli kredyt bankowy stanie się droższy a banki będą zgłaszały mniejsze zapotrzebowanie na depozyty, to klienci ze swoimi lokatami, jak również zapotrzebowaniem na finansowanie, przeniosą się do innych segmentów rynku finansowego. Na atrakcyjności zyskają fundusze inwestycyjne oraz finansowanie za pomocą obligacji. Nowego znaczenia mogą nabrać biura maklerskie, które będą w większym stopniu kojarzyły podmioty dysponujące środkami na inwestycje z tymi, którzy wolnych środków na inwestycje potrzebują.

Fakt, że banki spółdzielcze są zwolnione z podatku od aktywów spowoduje, że również one mogą skorzystać z tej szansy. Ta korzyść może mieć zarówno formę zwiększenia udziałów w rynku, jak i zwiększenia wyników.

Jak to wykorzystać? Prześledźmy procesy, jakie zgodnie z prawami ekonomii powinny mieć miejsce w systemie bankowym. Zastanówmy się, jak powinny reagować banki spółdzielcze. Co się stanie i jak to wpłynie na banki spółdzielcze?

Objęcie podatkiem aktywów podwyższa minimalną marżę pomiędzy aktywami i pasywami o wielkość podatku, czyli o około 44 bp. W związku z tym pewne jest, że kredyty udzielane przez banki komercyjne będą droższe, a depozyty niżej oprocentowane. Wobec tego nie ma chyba powodu, aby banki spółdzielcze nie skorzystał...