Obrót bezgotówkowy wspiera walkę z szarą strefą

Jak wyjaśnia dr Bohdan Wyżnikiewicz, prezes IPAG, oznacza to, że do tego dnia od początku roku roczna wartość dodana teoretycznie tworzona jest w szarej strefie. Po tym dniu produkcja odbywa się umownie wyłącznie w oficjalnym obiegu gospodarczym. W 2017 roku dzień ten wypadł 9 marca, a rok wcześniej – 10 marca.

Z okazji Dnia Wyjścia z Szarej Strefy, IPAG opracował raport poświęcony zjawisku szarej strefy gospodarczej w Polsce, dyskusji na temat jego rozmiarów, zasięgu, a także sposobów jego ograniczania. Celem raportu jest zwrócenie uwagi opinii publicznej, decydentom i przedsiębiorcom na zjawisko ukrywania przed władzami rzeczywistych rozmiarów działalności gospodarczej oraz próba uporządkowania debaty na ten temat.

Partnerem raportu IPAG jest Visa, która od lat wspiera analizy i badania dotyczące szarej strefy oraz sposobów jej ograniczania, w tym poprzez rozwój płatności elektronicznych.

18 proc. PKB wytworzone zostanie w szarej strefie

Według szacunków Instytutu, w 2018 roku około 18 procent produktu krajowego brutto wytworzone zostanie w szarej strefie gospodarczej. Za punkt wyjścia do obliczeń przyjęto zrewidowane szacunki dotyczące szarej strefy prowadzone przez Główny Urząd Statystyczny, jednak zostały one rozszerzone o kilka elementów, które nie są w dostatecznym stopniu uwzględnianie przez GUS, a w ocenie IPAG powiększają szarą strefę w Polsce.

Ze spadkiem udziałów szarej strefy w większości obszarów gospodarki kontrastował w drugiej połowie 2017 roku wzrost jej znaczenia na krajowym rynku tytoniowym. Sukcesy w ograniczaniu nielegalnej działalności w sektorze paliwowym, na rynku hazardu oraz przede wszystkim w dziedzinie wyłudzeń podatku VAT sprawiły, że część kapitału należącego do grup przestępczych przesunęła się z tych obszarów nielegalnej działalności na rynek tytoniowy. W poprzednich latach sektor tytoniowy był modelowym przykładem pokazującym sukces działań regulacyjnych w ograniczaniu szarej strefy. Obecna sytuacja wskazuje, że dla osiągnięcia sukcesu niezbędna będzie koordynacja dalszych działań regulacyjnych z innymi instrumentami zwalczania szarej strefy. W przypadku rynku tytoniowego nieodzowne stanie się zwłaszcza zaostrzenie sankcji za nielegalną działalność, które są nieadekwatnie niskie w porównaniu do osiąganych zysków.

Nadmierne regulacje państwowe

Teoria ekonomii i badania empiryczne wskazują na nadmierne regulacje państwowe jako główną przyczynę systemową prowadząca do działań poza oficjalnym obiegiem gospodarczym. Analizy IPAG wskazują, że obserwowane w latach 2014-2017 zdecydowane kroki podejmowane przez władze skarbowe, zmiany legislacyjne a także skoordynowane działania w ramach administracji rządowej doprowadziły do ograniczenia rozmiarów szarej strefy z 19,5 proc. PKB w 2014 roku do 18,7 proc, w 2017 roku i oczekiwanych 18 proc. w bieżącym roku. Równie skuteczne mogą okazać się działania systemowe zmierzające do ograniczania kosztów pracy, zmniejszania biurokracji i obciążeń podatkowych nakładanych na przedsiębiorców oraz upraszczania procedur administracyjnych i przepisów prawnych, jak również ograniczanie obrotu gotówkowego. Płatności w ramach szarej strefy, dla zatarcia śladów ukrywanej działalności gospodarczej, realizowane są bowiem prawie wyłącznie za pośrednictwem gotówki.

Raport Instytutu Prognoz i Analiz Gospodarczych przytacza niektóre doświadczenia z przeszłości pokazujące, że wspieranie przez władze rozwoju płatności elektronicznych może przynieść pozytywne efekty w skali makro w zakresie zwalczania szarej strefy. We Włoszech po wprowadzeniu obowiązku dokonywania płatności o wartości powyżej 1 tysiąca euro drogą elektroniczną w połączeniu z ulgami podatkowymi dla płatności bezgotówkowych odnotowano dodatkowe wpływy podatkowe w wysokości 9,1 mld euro. Z kolei w Korei Południowej wprowadzenie obowiązku instalacji terminala płatniczego w sklepach wspartego korzyściami podatkowymi w związku z używaniem kart płatniczych przyczyniło się do wzrostu wpływów podatkowych o 65 procent w ciągu 5 lat.

Rozwój obrotu bezgotówkowego

Visa od lat podejmuje w Polsce inicjatywy zmierzające do wypierania gotówki z rynku poprzez popularyzację płatności cyfrowych, m.in. dzięki rozbudowie i modernizacji sieci akceptacji oraz wdrażaniu innowacyjnych technologii i rozwiązań. Wśród wielu różnorodnych działań prowadzących do rozwoju społeczeństwa bezgotówkowego, firma m.in. wspiera merytorycznie i finansowo działalność Fundacji Polska Bezgotówkowa. Realizowany przez fundację Program Wsparcia Obrotu Bezgotówkowego, ma doprowadzić do podwojenia liczby terminali płatniczych w Polsce.

„Rozwój obrotu bezgotówkowego, będący jednym ze strategicznych celów Visa, wspiera walkę z szarą strefą, która – jak zauważa Instytut w swoim raporcie – zaczęła w 2017 r. być prowadzona w sposób bardziej powszechny i skuteczniejszy, niż w przeszłości”, komentuje Adrian Kurowski, dyrektor Visa w Polsce. „Dlatego zaangażowaliśmy się w przygotowanie raportu przygotowanego przez IPAG jak również w inne działania, które znacząco zwiększą skalę korzyści płynących z płatności elektronicznych, w tym działalność Fundacji Polska Bezgotówkowa” – dodał Adrian Kurowski.

Źródło: Informacja prasowa IPAG