NUK w Banku Spóldzielczym: O ryzyku klienta i naszego portfela

Wiesław Żółtkowski

W obu sytuacjach istotne są dane liczbowe opisujące stan kredytobiorcy i charakterystyki jakościowe jego sytuacji. Ryzyko związane jest bowiem z wartością zobowiązania bilansowego pożyczkobiorcy oraz z sytuacją finansową klienta i jakością jego zabezpieczeń, które zmniejszą ewentualne straty wynikające z niespłacenia kredytu. Dotyczy to nie tylko wartości i płynności zabezpieczeń, ale też poprawności zawartych umów. Czasem zależy również od formy prawnej upadłości, która może wpływać na strukturę własności aktywów.

Sygnały ostrzegawcze

Fakt zaprzestania obsługi kredytu jest definiowany na dwa sposoby. Po pierwsze – przez okres formalnie przyjęty dla określonego rodzaju kredytów, np. nie spłacanie kredytu przez 3 miesiące, po drugie – przez zdarzenia radykalnie zmieniające sytuację kredytobiorcy i sygnały o pogorszeniu się jego wskaźników finansowo-ekonomicznych. Ryzyko wystąpienia takich zdarzeń zależy od jakości kredytobiorcy, a więc od jego sytuacji szacowanej na podstawie sprawozdań finansowych, jak i ocenę jego zachowań, poziom kadry zarządzającej w przypadku przedsiębiorstwa i doświadczenia dotychczasowej współpracy z bankiem.

Zdarzenie zaprzestania obsługi kredytu jest zwykle dla banku trudne do przewidzenia. Nieznana jest również przyszła wartość należności w momencie, gdy klient przestanie ją obsługiwać. Nie jest bez znaczenia to, czy kredyt będzie stracony w początkowej fazie, przed spłatą istotnej części, czy w końcówce, gdy pozostała do spłaty niewielka kwota, a przynajmniej mała w stosunku do wartości posiadanych zabezpieczeń. Zresztą niepewna jest też przyszła wartość zabezpieczeń, która maleje wraz z pogorszeniem się sytuacji kredytobiorcy. Majątek bankruta sprzedaje się taniej niż aktywa dobrze prosperującej firmy. Ten złożony charakter ryzyka w obszarze kredytowania jest wspólny dla wszystkich banków.

W bankach stosuje się różne metody analizy i oceny ryzyka kredytowego. Zależą one od charakteru bazy klientowskiej i wielkości banku. O ich poprawności decyduje skuteczność, czyli wpływ na jakość portfela. To, a nie porównanie do abstrakcyjnych modeli występujących w innych bankach powinna być podstawą do oceny tych metod. Generalnie zarządzanie ryzykiem kredytowym dzieli się na dwa obszary:

1. badanie zdolności kredytowej indywidualnych pożyczkobiorców i kredytobiorców – metody badania są dostosowane do charakteru podmiotów;
2. zarządzanie portfelem (różne rodzaje koncentracji) – podział według różnych kryteriów i badanie stopnia zróżnicowania (dywersyfikacji).

W ostatnim czasie wobec wdrożenia metody standardowej do obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego, zgodnie z załącznikiem nr 4 do uchwały nr 380/2008 KNF, banki spółdzielcze skupiły się na wprowadzaniu regulacji dotyczących drugiego obszaru zarządzania ryzykiem kredytowym. Wokół tego toczą się dyskusje związane z interpretacją ekspozycji detalicznych. Bardzo istotna jest też ocena zdolności kredytowej podmiotu, która decyduje o zaangażowaniu banku.

Duży bank „zarzuca sieć”

Spójrzmy na rodzaje transakcji obarczonych ryzykiem kredytowym. W wielkich bankach udziela się miliony kredytów na stosunkowo nieduże kwoty. Analiza ryzyka ...