Nowoczesny Bank Spółdzielczy | Europejskie Forum Finansowania Agrobiznesu | Inwestycje i ich finansowanie w polskich gospodarstwach rolnych

Dr Tomasz Pawlonka
Dyrektor Zespołu Badań i Analiz Związku Banków Polskich, Dyrektor Programu Analityczno-Badawczego Warszawskiego Instytutu Bankowości

Forum zorganizował Związek Banków Polskich – pod patronatem polskiej prezydencji w Radzie UE, Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Komisji Europejskiej. Jego motywem przewodnim było efektywne finansowanie agrobiznesu w bezpiecznej Europie.

Jak rolnicy oceniają swoją aktualną sytuację

Choć wśród gospodarstw rolnych przeważają nastroje neutralne, a per saldo nawet nastroje optymistyczne, na przestrzeni ostatnich kilku lat odsetek oceniających swoją sytuację finansową jako dobrą i bardzo dobrą systematycznie obniża się. O ile w 2018 r. jedynie 4% gospodarstw rolnych uważało ją za złą lub bardzo złą, o tyle według raportu Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 2024 r., odsetek ten wzrósł do blisko 12%.

Wśród głównych barier rozwojowych rolnicy najczęściej wymieniają niską opłacalność produkcji, trudności ze sprzedażą produktów, wysokie ceny energii oraz problemy ze znalezieniem chętnych do pracy w rolnictwie. Przeważają zatem czynniki o charakterze gospodarczo-koniunkturalnym, które w dużym stopniu dotykają również inne segmenty polskiej gospodarki.

W tej sytuacji nie sposób nie przywołać ostatniego badania Komisji Europejskiej („Survey on financial needs and access to finance of EU agricultural enterprises”), które obszernie przedstawia kwestie związane z realizacją inwestycji przez gospodarstwa rolnicze.

Otóż, jak wskazuje analiza danych z badania Komisji Europejskiej, w gospodarstwach rolnych, w których przewidywany jest spadek poziomu inwestycji możliwy jest również spadek obrotów oraz rentowności. Analiza statystyczna wskazuje na wysoką zależność między zmiennymi. W 73% przypadków spadku inwestycji dochodzi również do spadku obrotów i aż do 77% spadku rentowności. Oznacza to, że kluczem do budowania dobrobytu pozostają inwestycje.

Analiza wskazuje również, że większość państw naszego regionu w kolejnych latach oczekuje wzrostu nakładów inwestycyjnych w rolnictwie. Średnio, na poziomie UE-27, 6% gospodarstw rolnych oczekuje wzrostu inwestycji (per saldo). Z kolei w Polsce aż 21% gospodarstw spodziewa się spadku inwestycji, co przekłada się na spodziewane spadki obrotów (-10%) i zyskowności (-28%).

Źródła finansowania inwestycji

Analizy dotyczące skłonności i gotowości do podejmowania działalności inwestycyjnej sprzężone są najczęściej z badaniami dotyczącymi źródeł ich finansowania. Co istotne, w przypadku polskich gospodarstw rolnych dostrzec można podobną sytuację. Charakteryzują się one najniższym poziomem wykorzystania kredytu bankowego do finansowania lub współfinansowania działalności. Przy średniej dla krajów UE-27 na poziomie 22,7%, w Polsce jedynie 14,5% gospodarstw rolniczych wskazuje na wykorzystanie kredytu bankowego. Niskie jego wykorzystanie wpływa zaś na niższy poziom realizacji inwestycji (co ma potwierdzenie również w przypadku MŚP). Oznacza to, że pobudzenie działalności inwestycyjnej gospodarstw rolnych musi ­odbywać się z aktywnym zaangażowaniem sektora ...