Nowoczesne Zarządzanie Biznesem: Edukacja ekonomiczna nad Wisłą – Takie finanse Rzeczypospolitej będą, jakie jej młodzieży chowanie

Jerzy Rawicz

Jak wygląda edukacja ekonomiczna nad Wisłą? Związek Banków Polskich wspólnie z Polska Izbą Ubezpieczeń opracowuje cykliczny raport zatytułowany Mapa edukacji finansowej i ubezpieczeniowej. To kompendium wiedzy o świadomości ekonomicznej naszych rodaków oraz podejmowanych inicjatywach edukacyjnych. Zgodnie z czwartą edycją raportu, w proces edukacji finansowej Polaków zaangażowanych jest ponad 120 instytucji. Są pośród nich urzędy centralne, szkoły i wyższe uczelnie, organizacje pozarządowe oraz przedsiębiorcy, a także media. Realizowanych jest około 140 programów, które w mniejszym lub większym stopniu wpasowują się w obszar edukacji finansowej.

Rozległa oferta dobrowolnych inicjatyw edukacyjnych nie znajduje wsparcia w edukacji szkolnej. W tej dziedzinie Polska wypada po prostu słabo. Rozwiązaniem miało być wprowadzenie do programu szkolnego elementów wiedzy o gospodarce i przedsiębiorczości. W programie edukacyjnym pierwszych trzech klas szkoły podstawowej wprowadzono zagadnienia z dziedziny racjonalnego gospodarowania i oszczędzania. W gimnazjach program przedmiotu – Wiedza o społeczeństwie poszerzono o zagadnienia gospodarcze. Od roku szkolnego 2012/2013 w szkołach ponadgimnazjalnych prowadzone są zajęcia z przedmiotu Podstawy przedsiębiorczości, a jego nadobowiązkową kontynuację stanowi Ekonomia w praktyce. Powyższe zmiany nie przyniosły zadowalających efektów. Raport ZBP oraz PIU wskazuje przyczyny takiego stanu rzeczy: Oferta w zakresie powszechnej edukacji ekonomicznej nie jest wystarczająca. Szkoły nie są w stanie samodzielnie podołać temu zadaniu, ze względu na brak nowoczesnych narzędzi dydaktycznych oraz brak odpowiednio wykwalifikowanych nauczycieli.

Co gorsza, kadra pedagogiczna w niewystarczającym stopniu wykorzystuje ofertę edukacyjną przygotowywaną przez przedsiębiorców i „trzeci sektor”: Realizacja dodatkowych form edukacji zależy w dużym stopniu od aktywności oraz zaangażowania szkół i nauczycieli. (…) Udział dzieci i młodzieży w dodatkowych, atrakcyjnych formach edukacyjnych nie jest więc często wynikiem wyboru i chęci dzieci i ich rodziców, ale skutecznością motywowania nauczycieli i dyrektorów szkół – czytamy w raporcie

Sam program szkolny również nie jest pozbawiony wad: Zwraca uwagę luka w obowiązkowej edukacji ekonomicznej na drugim stopniu (klasy IV-VI), pomimo że właśnie w tym okresie część uczniów nabywa ograniczoną zdolność do czynności prawnych, a oni także zaczynają swobodniej dysponować środkami pieniężnymi

W jakim kierunku powinny iść zmiany w systemie publicznej edukacji? Ustawiczność kształcenia i odpowiednie kwalifikacje kadry pedagogicznej – to tylko jeden z aspektów. Niezmiernie istotne jest sprofilowanie programu szkolnego. Edukacja finansowa nie ma za cel przekazania teoretycznej wiedzy, lecz przygotowanie młodego pokolenia do prawidłowego funkcjonowania we współczesnym świecie: (…) warto połączyć zagadnienia ekonomiczne z zagadnieniami prawnymi oraz instrukcjami bezpiecznego korzystania z internetu – taką opinię wyrażają autorzy raportu. W obliczu braków w publicznym systemie oświaty, szczególna odpowiedzialność spada na podmioty realizujące niezależne programy dydaktyczne: (…) konieczne jest upowszechnianie wiedzy ekonomicznej przez inne podmioty, w tym także instytucje publiczne i organizacje pozarządowe. Działania tego typu winny być skierowane nie tylko do młodzieży

Liderem w dziedzinie edukacji wśród instytucji publicznych jest Narodowy Bank Polski. Jego inicjatywy podzielić można na dwie grupy. Do pierwszej należą kampanie informacyjne związane ze statutową działalnoś...