Nauka: Suwerenność monetarna Szwajcarii

Maria Dunin-Wąsowicz

Po II wojnie światowej można mówić o kilku równie spektakularnych wydarzeniach. Pierwsze związane było z upłynnieniem niemieckiej marki – oraz powiązanego z tym pieniądzem holenderskiego guldena – wobec dolara w maju 1971 r. Według badaczy z Princeton – Markusa Brunnermeiera i Harolda Jamesa – jednostronne decyzje Bundesbanku oraz De Nederlandsche Banku (holenderskiego banku centralnego) doprowadziły do zawieszenia wymienialności dolara na złoto, co faktycznie nastąpiło 15 sierpnia 1971 r. – zgodnie z oświadczeniem prezydenta Richarda Nixona. W rezultacie doszło do załamania ówczesnego systemu kursów stałych, przyjętego przez państwa w 1944 r. w Bretton Woods

Manifestację suwerenności monetarnej Niemiec, a i Holandii, wobec polityki USA traktuje się dzisiaj – słusznie – jako praprzyczynę tworzenia europejskiego ponadnarodowego reżimu monetarnego.

Z pozycji siły

Jakie konsekwencje dla współczesnego europejskiego ładu walutowego będzie miała decyzja SNB? Trudno wyrokować. Nie wydaje się, aby spowodowała zmiany w europejskim reżimie walutowym tej miary, co postanowienie Bundesbanku z 1971 r. Może jednak stabilizowanie euro utrudnić. Problem franka w mniejszym lub większym stopniu dotyczy wszystkich państw europejskich, które utrzymują intensywne relacje handlowe ze Szwajcarią. I choć stan spraw w poszczególnych państwach jest różny, to zachowania SNB dowodzą, że na stosunkowo swobodne wykonywanie suwerenności monetarnej, której pojęcie reaktywuje Claus M. Zimmermann (o czym pisaliśmy w nr 1/2015 MF BANK), mogą pozwolić sobie wyłącznie państwa silne lub te, które są wspierane przez potęgi walutowe.

Jakie konsekwencje będzie miała decyzja SNB dla inwestorów, którzy traktowali franka jako walutę bezpiecznego schronienia? O odpowiedź równie trudno, choć pewne jest, że rozwiązanie kwestii kredytów denominowanych we franku powinno być wspierane i monitorowane przez państwa. Załamanie statusu franka szwajcarskiego było oczekiwane co najmniej od 2007 r. Chorwacja – gdzie polityka kursowa franka może rodzić problemy nawet dla 300 tys. osób wobec 4,2 mln mieszkańców – już zdecydowała się na drastyczny ruch i decyzją parlamentu ogłosiła zamrożenie kursu franka. Polskie instytucje rządowe, przy współpracy z bankami, rozważają udogodnienia dla zadłużonych we frankach. Jest także postulat analizy umów kredytowych w kontekście ich zgodności z prawem.

Atrybut pośredni

O możliwościach wykonywania suwerenności monetarnej przez państwo małe lub słabe informuje tzw. sprawa pożyczek serbskich, która trafiła przed Stały Trybunał Sprawiedliwości Międzynarodowej (STSM) w 1929 r. W latach 1895-1913 rząd Królestwa Serbii, Chorwacji i Słowenii zaciągnął na komercyjnym rynku bankowym pięć róż...