Nauka: Redukowanie niepewności

Prof. dr hab. Stanisław Kasiewicz
Dr Lech Kurkliński

Naszym zdaniem jedną z kluczowych przyczyn aktualnych trudności, w jakich znalazł się polski sektor bankowy, jest niedocenianie roli kultury ryzyka. W artykule postaramy się wyjaśnić jej istotę i znaczenie dla procesów zarządzania. W końcowej części przedstawimy, jakie oczekiwane korzyści mogą uzyskać banki z badania tego fenomenu.

Definicja kultury ryzyka

Kultura ryzyka jest pojęciem, które poddaje się z trudnością jednoznacznej definicji, interpretacji i badaniu, choćby z tego powodu, że składa się z dwóch wysoce pojemnych, złożonych, wielowymiarowych kategorii, czyli kultury oraz ryzyka. Na domiar kultura i ryzyko wpisują się do odmiennych dyscyplin naukowych (nauki ekonomiczne zajmują się ryzykiem, a kultura znajduje ważne miejsce w socjologii, psychologii, antropologii), które cechują się innymi metodykami badań.

Analizując dostępne w literaturze definicje kultury ryzyka, można wyróżnić następujące podejścia:

a) kultura plus: oparcie się na definicji kultury, a ryzyko podkreśla się jako jej odniesienie – szczegółowy obszar zainteresowań1. Zatem stanowi ono w zasadzie jej dodatek. Nasuwa się od razu alternatywna propozycja, aby te role zmienić, czyli za podstawę przyjąć definicję ryzyka, a kulturę traktować jako uzupełnienie;

b) atrybutowe – które kładzie nacisk na cechy kultury ryzyka (silna, słaba, wyraźna, dobra itd.)2, nawiązujące m.in. do wymiarów kultury, a przede wszystkim unikania niepewności3;

c) instrumentalne – wynikające z postrzegania kultury ryzyka przez instytucje finansowe i jej operacjonalizowanie w formie realizowanych programów4;

d) wąskie ujęcie – kultura ryzyka obejmuje percepcję „apetytu” na ryzyko pracowników i kadry menedżerskiej oraz poziom jego akceptacji5.

Pojęcie to ma silnie subiektywny charakter i jego badanie opierać się powinno przede wszystkim na jakościowych metodach. Pozostaje jednak otwarte pytanie, czy oprócz ogólnej diagnozy możliwe są jakiekolwiek sposoby jej mierzenia, co ułatwiać mogłoby jej kształtowanie. Jest to tym ważniejsze, gdy spojrzymy na rolę kultury ryzyka w zarządzaniu, zwłaszcza instytucjami finansowymi.

Rola kultury ryzyka Początków badań nad kulturą ryzyka nie jest tak łatwo odnaleźć. Ważniejsze wydaje się jednak wzrastające zainteresowanie jej rolą, koncepcjami i analizami. Ten dynamiczny wzrost, zwłaszcza po rozpoczęciu kryzysu finansowego w 2007 r., ilustrują statystyki ...