Kraj: Świętokrzyskie Forum Gospodarcze : Rola i znaczenie partnerstwa publiczno-prywatnego w rozwoju gospodarczym regionu świętokrzyskiego – szanse i bariery”
W poprzednim numerze "Europejskiego Doradcy Samorządowego" szeroko dyskutowano innowacje będące motorem napędowym gospodarki, poprawiające jakość naszego życia, niosące ze sobą potencjał nieograniczonych możliwości. Tym razem rzecz dotyczyć będzie partnerstwa publiczno-prywatnego.
Anna Kucharczyk
Czy można o nim powiedzieć to, co o innowacjach? Tak, aczkolwiek nie wszystko. Z pewnością ta forma realizacji inwestycji jest innowacyjna na polskim rynku i może wpłynąć na poprawę jakości naszego życia, jednak jej możliwości są ograniczone z uwagi na specyfikę wdrażania tego instrumentu.
Alternatywna forma finansowania inwestycji publicznych
Partnerstwo publiczno-prywatne to oparta na umowie współpraca jednostek samorządu terytorialnego z podmiotami prywatnymi (partnerami), służąca realizacji zadania publicznego. Ww. forma realizacji projektów cieszy się ostatnio coraz większym powodzeniem, co wynika m.in. z poszukiwań przez władze administracji samorządowej nowych źródeł finansowania inwestycji. Ponieważ polskie samorządy ponoszą w obecnym okresie programowania Unii Europejskiej (tj. w latach 2007-2013) duże nakłady na inwestycje infrastrukturalne, a z drugiej strony ich dochody nierzadko ulegają zmniejszeniu, np. wskutek obniżenia wpływów z podatków, PPP jako forma realizacji projektów ma szansę się rozwinąć. Sprzyja temu również fakt, iż w kolejnej perspektywie finansowej Unia Europejska chce przeznaczyć gros środków, nie jak do tej pory na finansowanie rozwoju infrastruktury, a np. na instrumenty inżynierii finansowej. Dlatego też tak ważne jest poszukiwanie alternatywnych form finansowania projektów.
Innymi słowy, partnerstwo publiczno- -prywatne to finansowanie usług publicznych za pomocą kapitału prywatnego. Jest to forma znana i stosowana w Europie (narodziła się w Wielkiej Brytanii), w tym w Polsce, gdzie została wprowadzona w 2005 r. na mocy Ustawy o partnerstwie publiczno-prywatnym.
Mino iż od tego czasu upłynęło już kilka lat, PPP nadal nie jest szeroko rozpowszechnioną formą kooperacji sektora publicznego i prywatnego w Polsce. Jedynie 0,4 proc. europejskich inwestycji jest przeprowadzanych w naszym kraju w ramach PPP. Wiele wskazuje na to, że PPP w naszym kraju mogłoby się rozwijać, gdyby nie brak wiedzy na temat tego instrumentu, jak również, zdaniem wielu, skomplikowane procedury oraz niejasne przepisy regulujące to zagadnienie. W związku z powyższym niezwykle ważna jest popularyzacja wiedzy na ten temat.
Cel taki przyświecał zorganizowanemu w Kielcach 27 czerwca 2011 r. w Auli Głównej Politechniki Świętokrzyskiej Świętokrzyskiemu Forum Gospodarczemu, które w całości poświęcone zostało zagadnieniom partnerstwa publiczno-prywatnego. Wydarzenie przeprowadzono w ramach międzynarodowej Sieci Enterprise Europe Network zakładającej realizowanie zadań na rzecz międzynarodowego transferu technologii. Świętokrzyskie Forum Gospodarcze stało się początkiem działań w zakresie PPP prowadzonych przez Świętokrzyskie Centrum Innowacji i Transferu Technologii. Forum na temat „Roli i znaczenia partnerstwa publiczno-prywatnego w rozwoju gospodarczym regionu świętokrzyskiego” swym patronatem objęli: wojewoda świętokrzyski Bożentyna Pałka-Koruba, marszałek województwa świętokrzyskiego Adam Jarubas oraz prezydent miasta Kielce Wojciech Lubawski. Patronat medialny nad wydarzeniem objęły Telewizja Kielce, Radio Kielce i „Gazeta Wyborcza”. Dyskutowane podczas forum zagadnienia zgromadziły na sali wielu samorządowców, przedstawicieli sektora nauki, instytucji otoczenia biznesu oraz przedsiębiorców.
Świętokrzyskie Centrum Innowacji i Transferu Technologii Sp. z o.o. zostało założone 18 grudnia 2001 r. jako instytucja non profit przez: województwo świętokrzyskie, miasto Kielce, Politechnikę Świętokrzyską oraz Staropolską Izbę Przemysłowo-Handlową. Misją ŚCITT jest wspieranie lokalnej przedsiębiorczości oraz stymulowanie rozwoju regionu świętokrzyskiego poprzez: transfer osiągnięć naukowo-badawczych, informację gospodarczą dla małych i średnich przedsiębiorstw, systemy jakości ISO, kształcenie przez internet oraz targi i konferencje. |
PPP – panaceum, czy może małżeństwo z rozsądku?
Podczas forum swoje prezentacje przedstawili krajowi i międzynarodowi eksperci oraz praktycy w dziedzinie partnerstwa publiczno-prywatnego: Władysław Skorko (firma PFK International, Anglia), Maciej Dobieszewski (Ministerstwo Gospodarki), Przemysław Zaremba (Fundacja Centrum PPP), Kacper Kozłowski (firma Investment Suport) oraz Andrzej Kalata (wicestarosta powiatu żywieckiego), który zaprezentował, jak od praktycznej strony wygląda proces realizacji projektu w ramach PPP na przykładzie budowy nowej siedziby Szpitala Powiatowego w Żywcu. Prelegenci w swych wystąpieniach omówili praktyczne zagadnienia związane z realizacją projektów PPP w Polsce i w Anglii, w tym istniejące bariery we wdrażaniu projektów PPP oraz obawy ze strony potencjalnych uczestników projektów.
Kazimierz Kotowski, członek zarządu województwa świętokrzyskiego, w swoim wystąpieniu podkreślił rolę i znaczenie tematyki PPP podjętej przez inicjatorów forum dla rozwoju regionu świętokrzyskiego w perspektywie następnego okresu programowania funduszy UE, tj. w latach 2014-2020. Z punktu widzenia władz samorządowych realizacja projektów PPP wydaje się być korzystnym pomysłem. Budowa różnego rodzaju infrastruktury, np. edukacyjnej, sportowej, sieci kanalizacyjnych, oczyszczalni ścieków itp. przy podziale kosztów pomiędzy partnera publicznego, np. gminę, a partnera prywatnego, tj. firmę – wykonawcę, w zamian za udział tej firmy w przyszłych przychodach czerpanych z tej infrastruktury, może być bardzo korzystnym rozwiązaniem w przypadku, gdy podmiotu publicznego nie stać na samodzielne sfinansowanie projektu. Jak zostało to przedstawione w kolejnych wystąpieniach, wiele jednostek administracji publicznej podziela ten pogląd i już realizuje bądź zamierza realizować inwestycje w ramach PPP.
Stwierdzono również, iż PPP to instrument finansowy godny uwagi ze względu na możliwość zastosowania go w wielu sektorach. Najwięcej projektów zrealizowanych w ramach PPP w Europie dotyczy transportu, ochrony środowiska oraz edukacji. Pod względem wartości projektów PPP w Europie zdecydowanie dominuje Wielka Brytania, a następnie Hiszpania i Francja. W Polsce rynek PPP stopniowo się rozwija. Najbardziej jest to widoczne w aspekcie sportu i rekreacji, budowy parkingów oraz ochrony zdrowia. Dotychczas ogłoszono 61 projektów planowanych do realizacji z partnerami prywatnymi, w tym najwięcej – 13 projektów – w samym tylko województwie małopolskim (9 w województwie mazowieckim i 8 w województwie pomorskim). Projekty te dotyczą budownictwa komunalnego (budowy szkół, mieszkań komunalnych), rewitalizacji, budowy parkingów, stadionów, hal widowiskowo-sportowych, parków wodnych, centrów kongresowych oraz budowy akademików.
Ponieważ PPP jest nadal novum dla wielu podmiotów, podczas forum odniesiono się także do występujących nierzadko niepowodzeń postępowań prowadzonych na zasadach PPP. Najważniejsze z nich zdiagnozowano jako: brak analiz ekonomiczno-finansowych, ryzyka, analizy wpływu na budżet, brak przeprowadzenia fazy „market testingu” lub jej złe przeprowadzenie, nierealistyczne oczekiwania podmiotu publicznego, błędnie zastosowany tryb wyboru partnera prywatnego, błędy w ogłoszeniu, niewłaściwie sformułowane kryteria, brak elastyczności w negocjacjach, niedostateczna znajomość przepisów przez partnerów prywatnych, brak zdolności finansowej podmiotu publicznego, kryzys finansowy. Jednocześnie podkreślono, iż korzyścią dla interesu publicznego z realizacji PPP, mimo istniejących ryzyk, jest oszczędność w wydatkach i podniesienie standardu świadczonych usług.
Co można wywnioskować? Podsumujmy…
W Polsce PPP jest stosunkowo nową i mało popularną formą realizacji inwestycji publicznych. Jednak podmioty publiczne coraz częściej poszukują alternatywnych sposobów finansowania projektów inwestycyjnych mających służyć społeczeństwu. Wynika to m.in. z trudności w pozyskiwaniu finansowania ze środków publicznych.
Projekt PPP ma szanse powodzenia tylko wówczas, gdy każdemu z partnerów umożliwi się robienie w projekcie tego, co potrafi najlepiej, a ryzyka towarzyszące realizacji inwestycji zostaną trafnie podzielone. Stosunki między stronami powinny być zatem tak kształtowane, aby dane ryzyko ponosiła ta strona, która najlepiej potrafi je kontrolować.
Bardzo ważnym czynnikiem decydującym o powodzeniu projektu wydaje się być korzystanie z profesjonalnego doradztwa (ponad dwa razy więcej postępowań przetargowych prowadzonych z udziałem profesjonalnych doradców kończy się sukcesem, w porównaniu do postępowań niewspieranych przez doradców).
Gdzie szukać informacji |
Podczas forum pojawiły się opinie, iż PPP obniża kontrolę społeczną (rządu i samorządu) nad aktywami, a także nad polityką społeczną i jakością usług dla społeczeństwa. Z drugiej strony według zwolenników PPP to cudowny środek na wszystkie problemy rządu i samorządu w finansowaniu i zapewnieniu usług społecznych. Oczywiście, zgodnie ze sprawdzonym stwierdzeniem, że prawda zawsze leży pośrodku, trzeba poszukać własnej odpowiedzi na pytanie, czy PPP byłoby skutecznym instrumentem realizacji konkretnej planowanej inwestycji, pamiętając, że każdy zrealizowany projekt będzie oceniany – przez społeczność, użytkowników, kontrolerów, inne podmioty publiczne, potencjalnych przyszłych partnerów prywatnych. Dlatego też warto dobrze i w sposób partnerski przygotowywać projekty.