Prawo: Koniec podziałów

Piotr Didenkow

Wnioski te potwierdził już raport z 2005 r. Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju „Wpływ systemu prawa na rynek zabezpieczeń w Polsce”. Dlatego też podpisaną 19 sierpnia ub. r. przez prezydenta nowelizację ustawy o księgach wieczystych i hipotece uznać można za pewnego rodzaju rewolucję w funkcjonujących od ponad 25 lat przepisach dotyczących hipoteki. Stwarza ona zarazem podstawy, dzięki którym można będzie uporządkować obowiązujące regulacje i zapewnić ich spójność oraz dostosować je do obecnych potrzeb uczestników rynku obrotu nieruchomościami, a także do panujących na nim warunków. Zlikwidowany zostanie podział na hipotekę zwykłą, która zabezpiecza istniejące już wierzytelności o dokładnie określonej wartości, oraz hipotekę kaucyjną, która służy zabezpieczeniu przyszłych wierzytelności, a także tych o nieustalonej jeszcze wartości. Gdy nowelizacja zacznie obowiązywać, będzie jedna hipoteka umożliwiająca zabezpieczanie zarówno wierzytelności istniejących, jak i przyszłych oraz warunkowych. Powinna ona usprawnić prowadzenie działalności gospodarczej oraz obniżyć jej koszty. Z uwagi na bardzo szeroki zakres zmian, który mocno wpłynie na wielu uczestników obrotu prawnego, ustawa nowelizująca wejdzie w życie dopiero po 18 miesiącach od jej ogłoszenia, a zatem 20 lutego 2011 r. Warto jednak już teraz przyjrzeć się zmianom, aby móc odpowiednio przygotować się do inwestycji finansowych

Czym jest?

Zanim szczegółowo przyjrzymy się nowelizacji, warto zadać sobie pytanie – do czego służy hipoteka i kiedy jest przydatna. Instrument ten od dawna funkcjonuje w polskim prawie cywilnym. Przepisy o hipotece – z niewielkimi zmianami – są tworem komisji kodyfikacyjnej (projekt z 1939 r.), a przez wiele lat pozostawały na marginesie obrotu gospodarczego. Obowiązująca ustawa z 6 lipca1982 r. o księgach wieczystych i hipotece nie wniosła większych zmian w konstrukcję tego prawa, a jej późniejsze nowelizacje nie tyle wprowadzały korekty, co przywracały instytucje, z których uprzednio ustawodawca zrezygnował, uznając je za nieprzydatne w warunkach gospodarki nakazowo-rozdzielczej.

W ostatnich latach daje się zauważyć szczególne zainteresowanie hipoteką. Wynika ono niewątpliwie z coraz szerszego praktycznego wykorzystania tej instytucji w warunkach obrotu gospodarczego – jako stosunkowo taniego i prostego sposobu zabezpieczenia wierzytelności wychodzącego na dodatek naprzeciw potrzebom obrotu gospodarczego. Hipoteka służy zabezpieczeniu wierzytelności przez obciążenie nieruchomości prawem, na mocy którego wierzyciel może dochodzić swoich roszczeń z nieruchomości dłużnika, zatem ...