Klub Polska 2025+ o wyzwaniach cywilizacyjnych XXI w. i roli nauki we współczesnym świecie

W dyskusji, moderowanej przez prezesa Związku Banków Polskich Krzysztofa Pietraszkiewicza i dyrektora Zespołu Komunikacji i PR ZBP, dr. Przemysława Barbricha, uczestniczyli prof. Alojzy Z. Nowak, rektor Uniwersytetu Warszawskiego, prof. Marcin Gruchała, rektor Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego i prof. Teofil Jesionowski, rektor Politechniki Poznańskiej.

Rozpoczynając spotkanie, prezes ZBP odniósł się do zakończonego niedawno 4. Forum Akademicko-Gospodarczego, którego wątkiem przewodnim były zmiany we współczesnym świecie i reakcja na nie środowiska naukowego oraz biznesu.

– Za kilka tygodni będziemy gościć kolejne grupy wybitnych uczonych – wskazał Krzysztof Pietraszkiewicz, odnosząc się do sytuacji w obecnym świecie.

Wśród wielu zagrożeń można wskazać też całkiem niemało szans, a adekwatna odpowiedź na jedne i drugie możliwa jest jedynie dzięki współdziałaniu środowiska naukowo-badawczego i praktyków gospodarczych

Choroby serca to największy zabójca Polaków

Do owych wyzwań i sposobów reakcji na nie odnieśli się poszczególni prelegenci. Prof. Marcin Gruchała podkreślał, że ostatnie 20 lat przyniosło istotna poprawę kondycji zdrowotnej Polaków, jednak w dalszym ciągu przeciętny czas życia mieszkańca naszego kraju jest niższy niż średnia dla Unii Europejskiej.

Głównym problemem, wbrew powszechnemu przeświadczeniu, nie są nowotwory, tylko choroby układu krążenia, zwłaszcza zawały i udary serca. W tym kontekście szczególnego znaczenia nabiera prewencja miażdżycy, dzięki której można zapobiec największej liczbie zgonów.

Rosnącym zagrożeniem dla zdrowia Polaków są również innego rodzaju schorzenia przewlekłe. Równocześnie w skali globalnej można odnotować niespotykana wcześniej eksplozję innowacji w sektorze medycznym, czego przejawem są takie kierunki jak medycyna molekularna czy sztuczne organy.

Prof. Gruchała podkreślał jednak, iż wdrażanie takich rozwiązań musi iść w parze z utrzymaniem społecznego przyzwolenia, na rozwój tych technologii, a jako przykład podał dyskusję nad etycznymi konotacjami transgenicznych organów zwierzęcych do transplantacji.

Czy za naszego życia zniknie gotówka?

Prof. Alojzy Nowak wskazał na inny aspekt współczesnych przemian cywilizacyjnych, a mianowicie potrzebę jeszcze większych inwestycji w naukę i implementację wyników badań. Zmieniający się świat stawia wszak przed ludźmi rozliczne pytania, między innymi o rolę i formę pieniądza, czy będzie on dalej funkcjonować w formie tradycyjnej, czy też wzorem państw azjatyckich, ulegnie daleko idącej digitalizacji.

Prelegent wskazał, że w Chinach już dziś ponad pół miliarda ludzi korzysta wyłącznie z elektronicznych platform płatnościowych. Ta sama niepewność dotyczy roli banku centralnego czy w ogóle kształtu całego rynku i sektora finansowego.

Finansowanie edukacji i nauki to inwestycje dla nowych pokoleń, a nie koszt

Z kolei prof. Teofil Jesionowski odniósł się do rangi samego środowiska naukowego, wskazując, iż deprecjacja zawodu nauczyciela, i to już od poziomu szkoły podstawowej, przekłada się na gorsze postrzeganie uczelni. Te zaś są niezbędne, by móc odpowiedzieć na wyzwania przyszłości, także i w gospodarce.

– Finansowanie edukacji i nauki to inwestycje dla nowych pokoleń, a nie koszt – dodał prelegent. Zwrócił on uwagę na fakt, iż państwa potrafiące desygnować środki na ten cel, jak choćby kraje skandynawskie, mają największy potencjał.

Populszewizm, czyli chęci uzyskania niekontrolowanej władzy poprzez populizm

Skoro nauka tak wiele jest w stanie zaoferować współczesnemu człowiekowi, skąd eskalacja ruchów antyszczepionkowych? Prof. Marcin Gruchała uważa, że pożywką dla nich jest brak jednolitych wartości, na których budujemy życie społeczne.

Coraz częściej główną przesłanką dla działania państw, korporacji ale i poszczególnych ludzi jest chęć zysku, czy też uzyskania władzy w określonym obszarze. Stąd rosnąca popularność postaw populistycznych, lub też, jak to określił Krzysztof Pietraszkiewicz prezes ZBP, „populszewizmu”, czyli chęci uzyskania niekontrolowanej władzy poprzez populizm.

Wiedza, a zwłaszcza mądrość, staniały

W świecie, gdzie liczy się przede wszystkim sukces, czy to polityczny czy biznesowy, każdy stara się mówić to, co będzie pozytywnie przyjęte.

Jednym z przykładów takiego podejścia jest powtarzanie argumentów o potrzebie stymulowania dzietności przez rządy poszczególnych państw, przy równoczesnych sygnałach o globalnym przeludnieniu.

Plastik to nie tylko śmieci

O tym, że wiedza potrafi stawić czoło populizmowi, świadczy wypowiedź prof. Alojzego Nowaka, który zauważył, że na Uniwersytecie Warszawskim nie było ani jednego protestu przeciw szczepieniom, a poziom wyszczepienia tak kadry naukowej, jak i studentów jest bardzo wysoki.

Odnośnie do upadku autorytetów w świecie stwierdził, iż wiedza, a zwłaszcza mądrość, staniały. Pewne odwrócenie tego negatywnego trendu przyniósł kryzys lat 2007-2011, od tego czasu przyszli menedżerowie uczą się nie tylko, jak maksymalizować wyniki firm, ale również odpowiedzialności środowiskowej i społecznej.

Z kolei prof. Teofil Jesionowski przestrzegł przed pochopnym dyskredytowaniem określonych wynalazków, jak tworzywa sztuczne. Podkreślił, iż plastik to nie tylko wszędobylskie śmieci z opakowań, ale również nowe możliwości w medycynie.

W tym kontekście należy też spojrzeć na współczesne wynalazki, w rodzaju hodowli mięsa komórkowego czy elektromobilności. Wskazał on na potrzebę umiaru, mówił o marnotrawstwie żywności, które jest powszechne także w Polsce.

Zapraszamy do obejrzenia przebiegu całej dyskusji w materiale video.