Jak przedsiębiorcy oceniają rok rządu Mateusza Morawieckiego?

W różnych dziedzinach widać postęp lub decyzje prorozwojowe. Biznes z zadowoleniem odbiera koncepcję rozszerzenia zaliczania wydatków „innowacyjnych” w koszty uzyskania przychodu (m.in. 5% CIT dzięki IP BOX/Innovation Box), wydłużania terminów sporządzania dokumentacji podatkowej, zmiany legislacyjne takie jak ustawa o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwa osoby fizycznej, czy nowelizacja ustaw o podatkach i opłatach lokalnych, o podatku rolnym oraz o podatku leśnym (wejdzie w życie z 1 stycznia 2019 r.), która doprecyzowuje zasady opodatkowania gruntów, wykorzystywanych przez przedsiębiorców w związku z posadowieniem infrastruktury przesyłowej i dystrybucyjnej. Z aprobatą odnieść się trzeba do pomysłu wprowadzenia zachęt podatkowych dla inwestorów na terenie całej Polski (Polska jako jedna, wielka strefa ekonomiczna). To inicjatywy zgodne z duchem Konstytucji Biznesu. Przedsiębiorcy w dalszym ciągu upatrują szans w codziennym stosowaniu Konstytucji Biznesu i deklaracji stwarzania przez rząd zachęt dla prywatnego sektora do wykładania pieniędzy na inwestycje, jak zapowiadał premier Morawiecki.

Wydatki budżetowe

Tymczasem, rosną transfery socjalne. Wydatki budżetowe to w pierwszej kolejności rozrzutny Program 500+ i pół miliona osób, które przeszło wcześniej na emeryturę. Firmy, z powodu braku pracowników, rezygnują z nowych zamówień, w tym z udziału w publicznych przetargach. Koszty przedsiębiorstw rosną zbyt szybko, zmniejsza się rentowność, a w zbyt wielu przedsiębiorstwach maleją zyski lub nawet rosną straty. W dalszym ciągu wzrost gospodarczy napędzany jest głównie konsumpcją (wynikającą z transferów społecznych i szybko rosnących płac) a w zbyt małym stopniu inwestycjami, co wywoła szereg niekorzystnych zjawisk gospodarczych, w tym obniżenie konkurencyjności przedsiębiorstw, także inflację, wraz z którą pojawią się perturbacje w gospodarce.

Zmniejszenie szarej strefy

Krajowa Administracja Skarbowa zdała egzamin w pomniejszaniu szarej strefy. Rząd szuka dalej pieniędzy na obiecane transfery socjalne. Tym działaniom towarzyszy jednak wzrost biurokracji, a przede wszystkim opresyjność uchwalanego przez Parlament prawa. Liczne kary, ułatwione i niezapowiedziane kontrole nadmiernie zwiększają ryzyka dla uczciwych podatników, skutecznie odstraszając od inwestycji. Obawiają się egzekwowania przepisów, które wprawdzie przyczyniają się do likwidacji szarej strefy, ale uderzają swoją restrykcyjnością w rzetelnych podatników, np. solidarna odpowiedzialność przy nadużyciach VAT. Obowiązujące prawo, jego urzędnicza interpretacja oraz planowane przepisy nadal traktują przedsiębiorców jako podejrzanych, których trzeba straszyć, kontrolować i karać. Jakkolwiek, potrzebne jest zdecydowanie do ograniczania szarej strefy, to restrykcyjne oraz nieprecyzyjne prawo często kieruje się dziś przeciwko uczciwym podatnikom. Takie metody, szczególnie wdrażane bez uzasadnienia, nie są długoterminowo skuteczne i hamują rozwój. Stąd po części tak niski poziom inwestowania prywatnego. Przedsiębiorcom zależy na uszczelnieniu systemu podatków, bo szara i czarna strefa to nieuczciwa konkurencja. Wg badań BCC, rośnie jednak liczba uczciwych firm, które na własnej skórze doświadczają zaostrzenia praktyk podatkowych.

Niepokojące zmiany prawne

Daje się zauważyć polityczne, prawne i finansowe wypieranie sektora prywatnego przez sektor państwowy. Bardzo niepokojące są zmiany prawne zwiększające ryzyko utraty prywatnej własności: konfiskata rozszerzona, zarząd komisaryczny, mechanizm przejmowania banku przez inny bank na podstawie decyzji administracyjnej Komisji Nadzoru Finansowego (uznaniowość), czy projekty ustaw o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary (ogromne sankcje, również za działania nieumyślne) oraz o zasadach zarządzania mieniem państwowym.

Spółki Skarbu Państwa, z przyczyn politycznych, często ponoszą dodatkowe obciążenia, niezgodne z zasadami rynkowymi. Muszą posiadane zasoby gotówkowe inwestować we wskazane przez partię rządzącą cele (np. firmy energetyczne dotować górnictwo). Prezesi zarządów i rad nadzorczych tych spółek wymieniani są zbyt często.

Brak pracowników, biurokracja, nowe wymogi dokumentacyjne i wstrzemięźliwość inwestycyjna biznesu, wywołana małym zaufaniem do prawa i polityków, objawiają się w rezultacie rosnącymi kosztami przedsiębiorstw. Tworzą się zatory płatnicze, pogłębione dodatkowo przez split payment (wszedł w życie w połowie 2018 r.) oraz kwestionowaniem przez niektóre urzędy skarbowe prawem do zwrotu należnego przedsiębiorcy VAT. Także wzrost cen energii, już wysoki a przewidywany jeszcze wyższy, podnosi koszty firm, szczególnie dużych odbiorców energii elektrycznej. Mamy katastrofalne, największe w Unii Europejskiej zanieczyszczenie środowiska naturalnego (problem smogu, płonące składowiska odpadów).

Uchwalane w ekspresowym tempie przepisy są w zbyt wielu przypadkach niejasne, niespójne, pełne luk prawnych, więc zależnych od interpretacji. Wiele do życzenia pozostawiają zakres i sposób przygotowania Oceny Skutków Regulacji na poziomie rządowym oraz brak faktycznych konsultacji społecznych, na co zwróciła ostatnio uwagę Rada Dialogu Społecznego. Np. resort finansów obecnie konsultuje publicznie objaśnienia do uchwalonego w październiku, więc dwa miesiące temu, pakietu ustaw o podatkach dochodowych, m.in. w zakresie exit tax i zasad rozliczania samochodów firmowych. Naprawianie w ten sposób źle i pospiesznie napisanych ustaw to działanie, które podważa zaufanie do systemu podatkowego i z pewnością nie sprzyja inwestycjom firm.

Wciąż otwarte pozostaje pytanie o datę wejścia do strefy euro. 80% transakcji firmy w naszym kraju firmy przeprowadzają już w tej walucie. Obecność w strefie euro określać będzie także wysokość funduszy, jakie otrzyma Polska i jej przedsiębiorstwa w następnej transzy z Brukseli oraz umożliwi bezpośredni udział Polski w kształtowaniu przyszłych regulacji unijnych.

Najważniejsze pozytywy polityki gospodarczej rządu

• Konstytucja Biznesu

• zmniejszenie luki VAT

• obniżka CIT do 15%, a od 2019 r. – do 9%

• niższa składka ZUS dla małych firm

• ustawa o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej

• nowelizacja ustaw o podatkach i opłatach lokalnych, o podatku rolnym oraz o podatku leśnym (wejdzie w życie z 1 stycznia 2019 r.), która doprecyzowuje zasady opodatkowania gruntów, wykorzystywanych przez przedsiębiorców w związku z posadowieniem infrastruktury przesyłowej i dystrybucyjnej

• propozycje ustawowe ograniczające zatory płatnicze

• elektronizacja usług publicznych (e-zwolnienie, e-składka, udoskonalanie możliwości załatwiania spraw z administracją przez internet)

• przeznaczenie 5 mld zł na budowę dróg lokalnych

• program „Dostępność +” mający ograniczyć bariery dla niepełnosprawnych

Negatywy polityki gospodarczej rządu

• brak działań upraszczających zatrudnianie w Polsce imigrantów

• niekorzystne zmiany w podatkach dochodowych, w tym leasingu aut (wartość rat leasingowych i wynajmu będzie kosztem podatkowym tylko do kwoty 150 tys. zł), exit tax, danina solidarnościowa

• rozbieżność pro-przedsiębiorczej retoryki rządu z konkretnymi działaniami fiskusa, tropiącego łatwe cele w ramach akcji uszczelniania poboru podatków i kreującego poczucie stanu zagrożenia wśród firm

• ograniczenie liczby  i  mocy  ochronnej  interpretacji  podatkowych  Ministerstwa Finansów

• zmiany prawne zwiększające ryzyko utraty własności przez przedsiębiorców (konfiskata rozszerzona, zarząd przymusowy, solidarna odpowiedzialność, projekt ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary również w przypadku działań nieumyślnych)

• silny wzrost cen energii elektrycznej przy jednoczesnym utrzymywaniu nieefektywnego górnictwa, rosnących cenach uprawnień do emisji CO2, eliminacji elektrowni wiatrowych na lądzie, ograniczania z powodów politycznych importu energii elektrycznej z krajów sąsiednich

• zbyt opieszałe działania redukujące emisję gazów cieplarnianych oraz smog, z powodu którego co roku umiera w Polsce 50 tys. osób, a całkowite koszty zanieczyszczonego powietrza w Polsce są oceniane na 26 mld euro, czyli aż 6 proc. naszego PKB

• konflikt z UE dotyczący respektowania zobowiązań traktatowych

Źródło: BCC