Jak państwa UE wspierają swoich obywateli w kryzysie energetycznym?

Niemiecki minister gospodarki Robert Habeck, który jest również wicekanclerzem, zaproponował przeciwdziałanie rosnącym kosztom energii elektrycznej przez reformę rynków energii.

Można będzie kupować tam gdzie jest taniej?

Obecnie cena hurtowa energii, która kształtuje się na giełdach, jest wyznaczana przez koszt krańcowy. Zwykle jest to koszt energii elektrycznej wytwarzanej przez elektrownie gazowe.

Reforma, proponowana przez Habecka miałaby to zmienić i w takiej sytuacji możliwe byłoby kupowanie bezpośrednio energii od tańszych elektrowni, na przykład wiatrowych.

29 sierpnia na giełdach, wchodzących w skład grupy EEX 1 MWh energii elektrycznej w aukcji dnia następnego kosztuje od 30 euro w Szwecji do 650 euro w Niemczech i 750 euro w Austrii. W ciągu roku ceny wzrosły mniej więcej 8-krotnie.

Na warszawskiej giełdzie TGE MWh energii elektrycznej cena base w aukcji dnia następnego wynosi ponad 1100 zł (ok. 250 euro), gdy w końcu sierpnia 2021 roku było to ok. 370 zł.   

Jak Niemcy, Holendrzy i Grecy łagodzą kryzys energetyczny?

Przepisy UE pozwalają krajom członkowskim podejmować środki nadzwyczajne w celu ochrony konsumentów przed rosnącymi kosztami. Wiele rządów to robi.

Rząd niemiecki zapowiedział obniżenia VAT na gaz ziemny z 19% do 7%. Obniżka ma obowiązywać do końca marca 2024 r. Niemiecki Bundestag zatwierdził również dwa pakiety pomocy dla gospodarstw domowych na łączną kwotę 30 mld euro. Ponadto niemiecki rząd zaoferuje wszystkim podatnikom jednorazową dopłatę do cen energii w wysokości 300 euro, przekazaną za pośrednictwem pracodawców. Rząd subsydiuje też bilety komunikacji miejskiej.

Holenderski rząd oferuje uboższym gospodarstwom domowym jednorazowy dodatek energetyczny w wysokości 800 euro. Obniży też podatek VAT na energię z 21% do 9% oraz cło na benzynę i olej napędowy o 21%. Obniżki będą obowiązywać do końca roku.

Od września ubiegłego roku Grecja wydała około 7 mld euro na dotacje energetyczne i inne środki mające pomóc gospodarstwom domowym, przedsiębiorstwom i rolnikom w opłacaniu rachunków za energię elektryczną i gaz. Dotacje stanowią do 90% wzrostu miesięcznych rachunków za prąd dla gospodarstw domowych i 80% dla małych i średnich firm.

Podatki jako instrument regulujący rynek energii?

Włoski rząd zatwierdził na początku sierpnia nowy pakiet pomocy o wartości około 17 mld euro. W lipcu rodziny o niskich i średnich dochodach otrzymały 200 euro zasiłku.  Włochy ogłosiły również, że zamierzają opodatkować firmy czerpiące zyski z wyższych cen energii i proponują wprowadzenie pułapu cen gazu na rynku europejskim.

Rząd hiszpański, podobnie jak włoski zdecydował się opodatkować firmy energetyczne czerpiące zyski ze wzrostu cen energii. Zamierza wykorzystać zebrane pieniądze, aby pomóc swoim obywatelom w opłacaniu rachunków. VAT obciążający rachunki za energię z został obniżony z 21% do 10%, podatek od energii elektrycznej z 7% do 0,5%.

Rząd francuski oferuje również jednorazową płatność swoim obywatelom, choć tylko 100 euro. Rząd zmusił państwowego dostawcę energii EDF do ograniczenia podwyżek hurtowych cen energii elektrycznej do 4%, co ma kosztować 8,4 mld euro. Krajowy podatek od ostatecznego zużycia energii elektrycznej został zmniejszony z 22,50 euro za MWh do 1 euro dla gospodarstw domowych i 0,50 euro dla przedsiębiorstw.

W Bułgarii parlament zatwierdził w maju pakiet wartości 2 mld lew (1 mld euro) mający na celu ochronę firm i konsumentów o niskich dochodach. Od lipca do końca roku rząd oferuje dopłatę w wysokości 0,25 lewa (0,13 euro) za litr benzyny, oleju napędowego i LPG oraz znosi akcyzę na gaz ziemny, prąd i metan.