Handel detaliczny w perspektywie 2030 roku: Dekalog Wsparcia Handlu Tradycyjnego

„Wpływ na to, czy samorząd zajmie się, czy nie daną kwestią zależy przede wszystkim od mieszkańców. Jeżeli osoby mieszkające w danej społeczności zorganizują się i stworzą grupę nacisku, to wywalczą ważne dla siebie rozwiązanie. Powinniśmy się więc w tych społecznościach obudzić z marazmu i bierności i dostrzec przełożenie, że samorząd to my. Samorząd to nie są samorządowcy, czy prezydent miasta czy gminy, ale samorząd to mieszkańcy. W krajach, w których ludzie mają realny wpływ na rozwój swoich społeczności bardzo aktywni są sami obywatele, działający poprzez stowarzyszenia, partnerstwa lokalne, czy inne formy instytucjonalne. Dla polskich samorządów dziś wyzwanie stanowi to, aby ludzie chcieli się organizować i współpracować ze sobą. Podstawą współpracy jest bowiem chęć współpracy i zaufanie do siebie, umiejętność nawiązania dialogu. Problemem jest brak umiejętności rozmawiania ze sobą i to tak na poziomie polityków na szczeblu ogólnopolskim, jak i sporów sąsiedzkich, a tożsamość miejsca tworzą właśnie więzy społeczne” – mówi dr Rafał Krenz, ekspert z zakresu ekonomii społecznej i bezpieczeństwa ekonomicznego państwa, Centrum Wspierania Aktywności Lokalnej CAL, ekspert kampanii „Tu mieszkam, tu kupuję”.

Segment handlu detalicznego w Polsce jest szczególnie ważny, zarówno dla polskiej gospodarki, jak i społeczeństwa, ponieważ generuje znaczącą liczbę miejsc pracy, szczególnie w rejonach zagrożonych wysokim bezrobociem. Co więcej, blisko 32% badanych (1) uważa, że warunki pracy w małych, osiedlowych sklepach są korzystniejsze dla pracowników, a ich istnienie przekłada się budowanie więzi społecznych w gminie (2) – taką opinię wyraziło aż 91% samorządowców. Jednocześnie małe sklepy osiedlowe są ostoją tradycyjnego, spokojnego stylu życia. Stanowią one zdrową przeciwwagę dla szybkiego tempa życia, braku rzeczywistych kontaktów międzyludzkich oraz wspierają walory ekologiczne gminy.

DEKALOG WSPARCIA HANDLU TRADYCYJNEGO

1. Odpowiednia polityka podatkowa i zachęty finansowe dla osiedlowych sklepów, w tym obniżki w czynszu dla osiedlowych sklepów o istotnym znaczeniu dla lokalnej społeczności.
2. Odpowiednie planowanie przestrzenne uwzględniające tzw. lokalne plany rozwoju handlu (ang. local retail plans).
3. Wsparcie szkoleń i doradztwa dla lokalnego biznesu. edukacja nt. przedsiębiorczości, marketingu i stowarzyszania się oraz konieczności wzrostu konsumpcji lokalnych produktów.
4. Działania promocyjne idei dokonywania zakupów w lokalnych sklepach, prowadzone przy wsparciu gmin, np. udział przedstawicieli samorządów w spotkaniach z kupcami, konkursy tematyczne, edukacja społeczności lokalnej oraz debaty z liderami opinii i mediami w regionie.
5. Nagradzanie dobrych wzorców (ang. best practices) w zakresie lokalnego rozwoju handlu i jego promocji. Wskazywanie i wyróżnianie samorządów, w których wprowadzone zostały mechanizmy wspierające rozwój lokalnego handlu, udział lokalnych kupców w ogólnopolskich konkursach i rankingach, wyznaczających standardy w tym zakresie.
6. Badanie potrzeb lokalnych społeczności podczas planowania strategii rozwoju samorządu, ogłaszania przetargów na zamówienia publiczne oraz działań promocyjnych dla samorządu.
7. Tworzenie tzw. shopping and buying experience – czyli zakupów opartych na regionalnych produktach i punktach handlowych o wyjątkowej atmosferze. Prowadzenie konsultacji społecznych z interesariuszami rozwoju lokalnego handlu w samorządzie.
8. Ustalanie warunków zamówień publicznych tak, aby uczestnictwem w przetargach zainteresowani byli również mali kupcy np. małe powierzchnie pod wynajem, dłuższy czas wynajmu powierzchni (określony czas sprzyjający inwestycjom), gwarancje stabilności czynszu.
9. Wprowadzenie funkcji urzędników dbających o handel w regionach wzorem neighberhood retail managers z Wielkiej Brytanii (osoby, które dbają o rozwój osiedlowego handlu).
10. Zapewnienie zasad sprawiedliwego handlu i uczciwej konkurencji, przede wszystkim w zakresie produkcji oraz przestrzegania praw pracowników.

„Bardzo ważnym wątkiem podejmowanym w raporcie „Polska 2030. Tu mieszkam, tu kupuję – Społeczności Jutra” (3) o którym dyskutowaliśmy podczas Kongresu Regionów jest wątek ekologiczny. Mimo, że trudno zmierzyć faktycznie skutki obecności sklepów osiedlowych, to bez wątpienia ich obecność pozwala na rzadsze korzystanie z samochodu, który dla wielu osób wciąż jest głównym środkiem transportu do większych centrów handlowych położonych na przedmieściach miast. Sklepy osiedlowe zachęcają do robienia mniejszych zakupów, ale częściej, ponieważ ich bliskość uwalnia konsumentów od konieczności kupowania wielu produktów na raz. Przy coraz większej ilości osiedlowych sklepów pojawiają się również stojaki rowerowe, co jest sygnałem na to, że właściciele chcą wspierać ten bardziej ekologiczny i zdrowszy środek transportu. Władze gmin mając na względzie zdrowie swoich mieszkanek i mieszkańców i jakość środowiska, powinny wspierać lokalne sklepy, dbać o ich gęste rozmieszczenie, tak by można wybrać się do niego podczas spaceru, a także raczej stawiać stojaki rowerowe niż inwestować w nowe parkingi” – mówi Joanna Erbel, redaktorka magazynu MIASTA, doktorantka w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, ekspert kampanii „Tu mieszkam, tu kupuję”.

„W Polsce mamy problem z długofalowym myśleniem, ale wierzę, że z czasem się tego nauczymy. Nauczymy się, że jeśli myślimy o gospodarce, również na poziomie lokalnym, to tak naprawdę musimy mieć plan 5., 10., a nawet 20. letni. Każdy plan oznacza strategię i taktykę realizacji, i również możliwe korekty. To co jest ważne to przede wszystkim edukacja przedsiębiorców i wpieranie edukacji konsumentów oraz lokalnych społeczności co do korzyści, jakie wynikają z kupowania w lokalnych sklepach. To jest sedno kampanii „Tu mieszkam, tu kupuję” i myślę, że to chcielibyśmy przekazać jako partnerzy programu. Reprezentuję producentów żywności i z naszych analiz wynika jedna rzecz, że handel tradycyjny w Polsce jest naszą ostoją, jest bardzo ważnym elementem ochrony wewnętrznej rynku, bo przez swoją konstrukcję chroni przed napływem produktów z zewnątrz i generalnie buduje dobrą opinię o produktach” – twierdzi Andrzej Gantner, Dyrektor Generalny, Polskiej Federacji Producentów Żywności Związek Pracodawców, ekspert kampanii „Tu mieszkam, tu kupuję”.

Partnerami III edycji kampanii zostało szereg organizacji i instytucji: Stowarzyszenie Centrum Wspierania Aktywności Lokalnej CAL, Naczelna Rada Zrzeszeń Handlu i Usług, Polska Federacja Producentów Żywności Związek Pracodawców, Krajowa Izba Gospodarcza, Fundacja Wspomagania Wsi, Forum Aktywizacji Obszarów Wiejskich FAOW, Stowarzyszenie Naukowo – Techniczne Inżynierów i Techników Przemysłu Spożywczego, W-MODR w Olsztynie, MODR Karniowice, PODR Gdańsk, WODR Końskowola oraz LIR. Wśród partnerów medialnych kampanii są „Rynek spożywczy”, portalspożywczy.pl, dlahandlu.pl oraz „Czerwony portfelik”.

Więcej informacji o kampanii „Tu mieszkam, tu kupuję” na stronie tumieszkamtukupuje.pl

Weronika Nowak
Maja Andersz

(1) Raport “Sytuacja małych sklepów w Polsce. Małe sklepy osiedlowe”, luty 2011.
(2) Raport „Polska 2030. Tu mieszkam, tu kupuję – Społeczności Jutra”, kwiecień 2012. Badanie przeprowadzone zostało na burmistrzach, wójtach, prezydentach miast, przewodniczących/ wiceprzewodniczących rady miast i gmin. Badaniem objęto losowo wybrane gminy o charakterze miejskim i wiejskim, we wszystkich regionach Polski. Całkowita liczba zrealizowanych wywiadów wyniosła n=300. Badanie przeprowadzone przez Ipsos na zlecenie MAKRO Cash & Carry.
(3) Raport „Polska 2030. Tu mieszkam, tu kupuję – Społeczności Jutra”, kwiecień 2012.