Fundusze europejskie – jak szukac, zeby znalezc? (91): Dwa światy w kraju za miastem

Według badań ARiMR tylko 250 tys. gospodarstw zapewnia na jednego zatrudnionego dochód parytetowy, tzn. porównywalny ze średnią płacą. Zdecydowana większość drobnych rolników nie ma w ogóle maszyn, nie stosuje nawozów, ani środków ochrony roślin. Milion właścicieli zubożałych zagród nie ma możliwości rozwoju i zwiększenia dochodów. Na drugim biegunie jest grupa wysokotowarowych producentów, w niczym nieustępujących farmerom w Niemczech, w Danii czy w Holandii, którzy inwestują, bogacą się i widzą przyszłość w jasnych barwach.

Folwark w skansenie

Coraz wyraźniej postępuje proces „farmeryzacji” polskiego rolnictwa. W latach 2002-2010 r. liczba gospodarstw zmniejszyła się o 656 tys., tj. o 22,4 proc. Po przystąpieniu do UE nastąpiły zmiany w ich strukturze – spadek o 1/4 tych najmniejszych (do 5 ha) oraz o 17 proc. nieco większych (5-20 ha). Natomiast o ponad 34 proc. wzrosła liczba tych największych (powyżej 50 ha). Średnia wielkość ekonomiczna przeciętnego gospodarstwa wciąż jest siedmiokrotnie niższa niż w UE-15. W niektórych krajach unijnych rolnictwo zostało zdominowane również przez drobne farmy (np. Portugalia – 56 proc., Wielka Brytania – 43 proc.), ale jednocześnie istnieje tam duża grupa producentów o produkcji towarowej 100 i więcej ESU (1 ESU = 1200 EUR). W Polsce de facto nie ma gospodarstw o tak dużej sile ekonomicznej, gdyż ich udział wynosi 0,2 proc.

Polska wieś odnotowuje potężny odpływ rąk do pracy. Z danych GUS wynika, że w ciągu ostatniego roku z gospodarstw odeszło 84 tys. osób, a przez ostatnią dekadę blisko jedna piąta rolników. Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej przygotował raport, w którym ocenia, że aż 60 proc. osób zamieszkujących obszary wiejskie nie ma już bezpośredniego związku z pracą na roli, a ich szansą życiową może być prowadzenie własnej firmy. Obecnie poziom bezrobocia sięga tam 900 tys. osób, a należało by stworzyć 1,5 mln nowych miejsc pracy – i to poza rolnictwem.

Na wsi działa niespełna 900 firm. Ocenia się, że liczba ta mogłaby być co najmniej dwukrotnie wyższa, gdyby bezrobotni uzyskali wsparcie. Tymczasem z puli 4,5 mld zł w dyspozycji ARiMR na zakładanie mikroprzedsiębiorstw wydano niewiele.

Agencja odrzuciła aż 45 proc. wniosków. W innym działaniu dotyczącym różnicowania dochodów rolników, gdzie do wzięcia było 1,5 mld zł, z przyczyn formalnych do kosza trafiło 34 proc. wniosków. EFRWS policzył, że z 2,46 mld euro zapisanych w PROW na wsparcie małego biznesu na wsi ...