Fundusze europejskie – jak szukać, żeby znaleźć? (58) FARMER 2013 plus

W Polsce o dopłaty obszarowe ubiega się rocznie około 1,4 mln rolników. Do 2013 r., zgodnie z Traktatem akcesyjnym, przysługują im dopłaty w niepełnym wymiarze w stosunku do poziomu płatności w krajach starej piętnastki. Wiele kontrowersji wzbudził ostatnio dokument – deklaracja ministrów rolnictwa Francji i Niemiec, którzy zakwestionowali polski postulat wyrównania dopłat bezpośrednich po 2013 r. Berlin i Paryż twierdzą, że „propozycja jednolitej standardowej stawki nie ma uzasadnienia”. Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej przygotował raport ekspercki z propozycjami reformy Wspólnej Polityki Rolnej 2013+ w celu ujednolicenia, uproszczenia i obniżenia kosztów stosowanych instrumentów wsparcia. W szczególności – zdaniem autorów raportu powinno to dotyczyć płatności bezpośrednich.

Kumulacja dopłat

Eksperci proponują wprowadzenie jednolitej stawki bazowej do hektara gruntów rolnych w całości niezwiązanej z produkcją, przy rozłożeniu na okres jednej perspektywy finansowej (budżetu UE) wyrównywania stawek płatności w krajach członkowskich. Płatność bazowa bywałaby korygowana o współczynnik (mnożnik), uwzględniający aktualne poziomy wsparcia w danym kraju. W ciągu siedmiu lat wartość płatności bazowej zrównałaby się w całej Unii Europejskiej.

Wniosek o płatność mógłby odnosić się do okresu budżetowego – powinien być składany na okres 7 lat z możliwością korekty: obligatoryjnie w przypadku zmiany użytkowania gruntów rolnych oraz dobrowolnie w przypadku zwiększenia powierzchni gospodarstwa. Wprowadzenie 7-letniej aplikacji (i tym samym prawa wypłaty pomocy w okresie 7 lat) zapewni traktowanie prawa do płatności jako solidnej gwarancji przychodu farmera.

Eksperci zakładają możliwość kumulowania płatności w przypadku podejmowania przez beneficjentów działań inwestycyjnych powiązanych z gospodarstwem rolnym. Wiązałoby się to z wprowadzeniem systemu zaliczek finansowanych z budżetu państwa członkowskiego. Wydaje się, że propozycje EFRWP są w tym względzie zbieżne z pomysłem prof. Walentego Poczty z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, który pierwszy zgłosił postulat, aby małe gospodarstwa, którym przysługują dopłaty w kwocie do 500 euro rocznie, po 2013 r. mogły otrzymywać je jednorazowo według tzw. skumulowanej wartości należnych dopłat (za okres kolejnych 7 lat) w wysokości do 3500 euro. W 2013 r. dopłat do 500 euro będzie otrzymywać aż 400 tysięcy, tj. 1/3 ogółu rolników. Skumulowanie dopłat dla najmniejszych beneficjentów użytkujących w Polsce zaledwie 5 proc. gruntów rolnych mogłoby zmniejszyć koszty administrowania systemem, a także stanowić znaczący kapitał startowy ułatwiający uruchomienie małego biznesu poza rolnictwem.