Czy pozbawienie strony możliwości zapoznania się z dowodami może skutkować wznowieniem postępowania?

Zgodnie z art. 145 § 1 pkt 4 kodeksu postępowania administracyjnego w sprawie zwieńczonej wydaniem ostatecznej decyzji wznawia się postępowanie, jeśli z jakiś względów strona (bez własnej winy) nie brała udziału w postępowaniu. Mowa o sytuacji, w której dochodzi do rażącego zaniedbania prawa i naruszenia zasady umożliwienia brania czynnego udziału stronom w postępowaniu dowodowym. Przykładowo: jeśli w toczącym się postępowaniu strona przeciwna składa odwołanie, a organ przed wydaniem decyzji, która ustosunkowuje się do danego odwołania, nie dostarcza żadnego jego odpisu oraz nie umożliwia wypowiedzenia się, co do nowo zebranych w sprawie dowodów (np. fotografii, zeznań nowych świadków) skutkuje to wznowieniem postępowania przed organem II instancji.

Należy pamiętać, że strona powinna w każdej sytuacji mieć możliwość zapoznania się z treścią wniesionego odwołania i ustosunkowania się do jego treści. Organ zobligowany jest do powiadomienia o wpłynięciu odwołania jak i do dołączenia do niego odpisu. Może także w szczególnych przypadkach wyznaczyć termin zobowiązujący stronę do samodzielnego zapoznania się z nowymi dowodami. Jeśli strona nie skorzysta z tego drugiego rozwiązania – decyzja jest prawomocna. Jeśli jednak organ zaniecha niezbędnych procedur – są podstawy prawne do odwoływania się.  Takie prawo wynika jasno z przesłanek zawartych w art. 10 § 1 k.p.a., w myśl których organy administracji publicznej zobowiązane są do zapewnienia stronom czynnego udziału na każdym etapie postępowania.

Oznacza to także, że mają możliwość wypowiedzenia się co do zgromadzonych dowodów, materiałów i zgłoszonych roszczeń. Art. 81 k.p.a. definiuje uznanie danej okoliczności w postepowaniu administracyjnym za udowodnioną tylko jeśli umożliwione zostało uprzednio wypowiedzenie się stron co do zebranego w sprawie materiału. Zasada ta obowiązuje również w przypadku postępowania odwoławczego – jeśli w sprawie przeprowadzane jest uzupełniające postępowanie dowodowe.

Należy jednak mieć na uwadze, że nie każde naruszenie przez organ wspomnianych powyżej zasad jest wystarczające by uchylić decyzję administracyjną. Aby taka argumentacja okazała się skuteczna strona musi dowieść, że naruszenie (szczególnie art. 10 § 1 k.p.a.) skutecznie uniemożliwiło jej wykonanie konkretnych czynności procesowych, które najczęściej muszą zamykać się w sferze postepowania dowodowego. Trzeba także udowodnić, że uchybienie organu miało decydujący wpływ na konkluzję sprawy- mówi Bartosz Antos z portalu www.grunttozysk.pl. Analogicznie do przytoczonego przykładu, gdzie stronie uniemożliwione zostało przedstawienie kontrargumentacji podważającej nowo złożone dowody. Powyższe tezy znajdują swoje potwierdzenie w wielu wyrokach sądowych (m.in. WSA w Warszawie, sygnatura: VIII SA/Wa 604/2011).

Bartłomiej Kuźniar
Saveinvest Sp. z o. o.