Bezpieczeństwo: Luki w finansowym Matrixie

Karol Jerzy Mórawski

Faktycznie, pod względem zaawansowania technologicznego czy sprawności wyszukiwania danych o kliencie pośród bilionów rekordów, projektanci baz danych Biura Informacji Kredytowej S.A. czy biur informacji gospodarczej dorównali najśmielszym wizjom, roztaczanym przez autorów powieści science fiction. W przeciwieństwie jednak do złowrogiego i totalitarnego Matrixa, baz danych o zobowiązaniach bynajmniej nie trzeba się obawiać. Przeciwnie: to brak integracji danych zawartych w różnych bazach, ich wyrywkowość oraz pojawianie się tzw. wpisów wątpliwych – w znacznej mierze niemożliwych do zweryfikowania przez operatora systemu – stanowi istotne utrudnienie dla szybkiej i sprawnej obsługi rzetelnego klienta.

Przypomnijmy. Dane o rzetelności płatniczej osób fizycznych oraz instytucji gromadzą dziś w pierwszej kolejności następujące instytucje:

• Biuro Informacji Kredytowej – gromadzi dane o historii kredytowej osób fizycznych, a od niedawna również i przedsiębiorstw. Informacje zgromadzone w BIK dotyczą wyłącznie zobowiązań wobec podmiotów sektora bankowego – zarówno banków komercyjnych, jak i spółdzielczych,
• Biura informacji gospodarczej (BIG) – działają na podstawie Ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 r. o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych. Zakres gromadzonych w nich informacji jest bardzo szeroki, obejmuje dane zarówno o konsumentach, przedsiębiorcach, jak i innych podmiotach działających na rynku (np. stowarzyszenia czy partie polityczne). Dane gromadzone w BIG nie obejmują zobowiązań wobec sektora publicznego (podatki, ubezpieczenia społeczne, podatki i opłaty lokalne).
• Izby skarbowe, ZUS, samorządy terytorialne – posiadają one wewnętrzne bazy danych o wywiązywaniu się ze zobowiązań finansowych.

Dodatkową bazą, istotną dla bezpieczeństwa obrotu gospodarczego, jest prowadzony przez Centrum Informacji Gospodarczej rejestr DOKUMENTY ZASTRZEŻONE. Nie znajdziemy tu wprawdzie informacji o wypłacalności kontrahenta, jednak za pomocą rejestru łatwo wychwycić klienta posługującego się skradzionymi lub sfałszowanymi dokumentami. Rejestr gromadzi bowiem informacje o przypadkach kradzieży i zagubienia dokumentów na terenie całego kraju. Podobne kompetencje wobec przedsiębiorców innych sektorów mają również biura informacji gospodarczej.

Na pierwszy rzut oka system wydaje się być wystarczająco spójny i szczelny. Faktycznie jednak do doskonałości brakuje całkiem sporo, i to bynajmniej nie z uwagi na wymyślających coraz to nowe tricki oszustów. Podstawowy problem polega na tym, iż wszystkie te bazy i rejestry nie stanowią jednolitego systemu informacji o wiarygodności kontrahenta. Dogłębne sprawdzenie ubiegającego się o szybki kredyt czy zakup ratalny klienta wciąż wymaga skontaktowania się z kilkoma odrębnymi bazami danych – i, co najgorsze, nie daje pełnego obrazu. Również i dla konsumenta tzw. jedno okienko, w którym mógłby zgłosić choćby trywialną kradzież dokumentów, praktycznie nie istnieje. Nie zawsze jest to wynik urzędniczej inercji. Wokół systemu informacji gospodarczej funkcjonuje wiele mitów i półprawd, sprawiających, że każda próba jego uszczelnienia przyjmowana jest ze zdwojoną rezerwą.