Bankowość i Finanse | Raport ZBP | Polska i Europa: innowacje, inwestycje, wzrost

Katarzyna Walterska

W latach 2004–2023 PKB Polski wzrosło nominalnie z 884 mld zł do 3410 mld zł, czyli o niemal 300%. Wraz z rozwojem gospodarki rozwinął się również sektor bankowy, który w latach 2004–2024 zwiększył swoją sumę bilansową o ponad 470%. Przez 20 lat w bankowości nastąpił ogromny skok technologiczny, stała się jednym z najnowocześniejszych sektorów bankowych na świecie. Dynamiczny rozwój sektora szczególnie w latach 2004–2012 możliwy był dzięki utrzymaniu wysokiej rentowności.

– Minione dwie dekady Polski w Unii Europejskiej nie były łatwe zarówno dla naszej gospodarki, jak i sektora bankowego. Niezaprzeczalnie zaliczyliśmy ogromny skok technologiczny we wszystkich dziedzinach, a szczególnie w bankowości, stając się jednym z najnowocześniejszych sektorów bankowych na świecie. W latach 2004–2023 PKB Polski wzrosło nominalnie z poziomu 884 mld zł do 3410 mld zł, co oznacza wzrost o 300%. W tym czasie sektor bankowy zwiększył swoją sumę bilansową z 538,5 mld zł w 2004 r. do 3 bln 91 mld zł w 2024 r. Oznacza to wzrost o ponad 470%. Nadal jednak na tle europejskich sektorów bankowych (w relacji do PKB) polski sektor bankowy jest jednym z mniejszych – zaznacza dr Tadeusz Białek, prezes Związku Banków Polskich. – O jego małych rozmiarach świadczy m.in. relacja kapitału własnego do PKB, która plasuje nas na przedostatnim miejscu wśród sektorów bankowych Unii i wynosi 7,38%. Za nami jest tylko Litwa (4,34%) – dodaje.

Sytuacja sektora bankowego

Gdy Polska wchodziła do Unii Europejskiej aktywa sektora bankowego w 2004 r. stanowiły 59,8% PKB, zaś według stanu na kwiecień 2024 r. ich udział w relacji do PKB wzrósł do 88,7%. Warto podkreślić, że wzrost ten był nierównomierny. W latach 2004–2016 aktywa rosły w średniorocznym tempie przekraczającym 10%, natomiast w latach 2017–2023 średnioroczne tempo wzrostu zmniejszyło się do ok. 8%. Powodem były obciążenia sektora, w tym podatek bankowy, który nie sprzyjał wzrostowi aktywów. W 2016 r. relacja aktywów sektora bankowego do PKB wyniosła 91,7%, zaś trajektoria z lat 2004–2016 wskazywała jasno, że dzisiejszy rozmiar sektora mógłby i powinien być wyraźnie wyższy niż obecnie. Gdyby nie destrukcyjny charakter podatku bankowego, dzisiejsza relacja sumy bilansowej sektora bankowego mogłaby osiągnąć poziom ponad 102%, zaś aktywa mogłyby wzrosnąć o ponad 460 mld zł w stosunku do obecnego poziomu (+15%).

Z obliczeń Zespołu Badań i Analiz ZBP wynika, że skumulowana wartość obciążeń podatkowych i parapodatkowych w latach 2015–2024 przekroczyła 98,81 mld zł. Do tego trzeba jeszcze dodać podatek CIT płacony przez banki, co w sumie daje 166 mld zł. Tylko w 2024 r. zapłacą one 16,1 mld zł podatku CIT, który stanowi największe obciążenie dla banków działających w Polsce (patrz tab. 1). Wysokim kosztem jest też podatek bankowy, który w 2024 r. wynosi 5,63 mld zł (łącznie od 2016 r. 41,02 mld zł). W latach 2022–2024 wakacje kredytowe kosztują banki 17,7 mld zł.

Przez 20 lat Polski w UE fundusze własne sektora bankowego wzrosły z 42,72 mld zł w 2004 r. do 257,3 mld zł na koniec kwietnia 2024 r. W 2004 r. stanowiły one ok. 4,8% PKB i systematycznie wzrastały – aż do 2017 r. do poziomu 10,25%. Wyhamowanie ...