Bankowość spółdzielcza w Portugalii: Konsolidacja made in Portugal

Prof. dr hab. Eugeniusz Gostomski

Kasy kredytu rolniczego w Portugalii mają formę prawną spółdzielni o ograniczonej odpowiedzialności (stanowią odpowiednik banków spółdzielczych). Ich właścicielami są członkowie, zarówno osoby fizyczne, jak i prawne, które wniosły do kasy co najmniej 500 euro kapitału udziałowego. Zachętą finansową dla członków banków spółdzielczych do powiększania kapitału własnego swojego banku są dwa instrumenty:

• dywidenda, na którą kasa może przeznaczyć 30 proc. swego rocznego zysku netto,
• możliwość odpisania od indywidualnego podatku kwoty kapitału wniesionego do kasy ponad wymagane minimum.

Spółdzielczy akwizytorzy

Wszystkie banki spółdzielcze w Portugali posiadają około 380 tys. członków, co oznacza, że przeciętna liczba członków banku spółdzielczego wynosi około 4300 osób prywatnych i prawnych. Każdy członek bez względu na wielkość swego udziału w kapitale zakładowym kasy rolniczej ma prawo do jednego głosu na walnym zgromadzeniu. Kasy należące do grupy SICAM posiadają prawie 700 oddziałów i zatrudniają ponad 4300 pracowników.

Kasa rolnicza jest pod względem prawnym samodzielnym podmiotem posiadającym własne organy władzy, którymi są: walne zebranie, rada nadzorcza i zarząd. Wszystkie kasy zrzeszone w SICAM podlegają konsolidacji w ramach grupy i solidarnie odpowiadają za zobowiązania każdego członka, a więc w razie trudności wzajemnie sobie pomagają.

Na równi z innymi bankami kasy podlegają nadzorowi ze strony centralnego banku Portugalii. Do 2000 r. kasy udzielały kredytów tylko swoim członkom. Obecnie nie są w żaden sposób uprzywilejowane. W dwóch największych miastach portugalskich: Lizbonie i Porto kasy rolnicze nie prowadzą działalności, natomiast jest tam obecna kasa centralna posiadająca 9 oddziałów.

Kasy rolnicze są lokalnymi bankami spółdzielczymi, których obszar działania ograniczony jest do 1-2 powiatów. Oferują one szeroką paletę produktów bankowych typowych dla banków uniwersalnych, z tym że bardziej złożone produkty sprzedają za odpowiednią prowizją jako agenci kasy centralnej. Kasy spełniające odpowiednie warunki kapitałowe, kadrowe i techniczne mogą otrzymać zezwolenie od Narodowego Banku Portugalii na poszerzenie zakresu swojej działalności o takie czynności, jak: faktoring, wydawanie kart kredytowych, uczestnictwo w emisji i obrocie papierami wartościowymi, zarządzanie portfelem papierów wartościowych itp. Atutem kas jest doskonała znajomość klientów i sytuacji ekonomicznej na obszarze ich działalności.

Pod nadzorem kasy centralnej

Przeciętnie bank spółdzielczy szczebla podstawowego zatrudnia około 40 pracowników, posiada 5 oddziałów, obsługuje ponad 10 tys. klientów i dysponuje aktywami o wartości 72 mln euro. W ...