Bank i Klient: Zadyszka – czy tylko chwilowa?

Krzysztof Waliszewski

Główny Urząd Statystyczny opublikował w lipcu br. raport o wynikach działalności spółek pośrednictwa kredytowego w 2009 r. Są to agenci kredytowi działający na zlecenie konkretnego banku, spółki pożyczkowe udzielające pożyczek pieniężnych ze środków własnych na podstawie Kodeksu cywilnego, brokerzy kredytowi oferujący szerszą ofertę kredytową w zakresie rodzaju kredytów i ilości banków współpracujących i doradcy kredytowi (finansowi) oferujący produkty oszczędnościowe, inwestycyjne i ubezpieczeniowe, a także usługę optymalizacji zarządzania finansami osobistymi.

W 2009 r. badaniem objęto 56 podmiotów, w tym 46 w formie spółki kapitałowej – spółki z o.o. lub spółki akcyjnej. Efekty kryzysu finansowego i spowolnienia są widoczne zarówno w liczbie, jak i wartości kredytów przyznanych z udziałem podmiotów pośrednictwa kredytowego. O ile w 2008 r. podmioty te pośredniczyły w podpisaniu 2,65 mln umów, w tym 1,2 mln w zakresie pożyczek gotówkowych i 1 mln umów w zakresie kredytów ratalnych, tak w 2009 r. było to 2,14 mln umów kredytowych, w tym 1,2 mln umów pożyczek gotówkowych i 715 tys. umów kredytów ratalnych (patrz wykres 1). Warto zaznaczyć, że nastąpił również spadek liczby kredytów hipotecznych, które są domeną doradców finansowych – z 45,5 tys. umów w 2008 r. do 33,4 tys. umów w 2009 r.

Wartość umów kredytowych zawartych z udziałem pośredników kredytowych zmniejszyła się z 19,45 mld zł w 2008 r. do 14,77 mld zł w 2009 r. Największą pozycję w badanym okresie stanowiły kredyty hipoteczne, których wartość zmniejszyła się z 12,44 mld zł w 2008 r. do 10,26 mld zł w 2009 r. Jeżeli uwzględnimy sprzedaż kredytów hipotecznych przez banki w Polsce dla osób fizycznych w badanym okresie (2008 r. – 57,1 mld zł, 2009 r. – 40 mld zł), to okaże się, że udział pośredników kredytowych, rozumianych bardzo szeroko, wzrósł z 22 do 26 proc.

Średnia wartość kredytu udzielonego z udziałem spółki pośrednictwa kredytowego zmniejszyła się z 7,3 do 6,9 tys. zł. W przypadku poszczególnych typów kredytów tendencje były różne – w części średnia ich wartość spadła (kredyty i pożyczki gotówkowe, kredyty samochodowe, kredyty konsolidacyjne, inne kredyty), jednak w przypadku kredytów hipotecznych i związanych z funkcjonowaniem kart kredytowych wzrosła. Zwraca uwagę 10-krotny wzrost zadłużenia średniego związanego z kartami kredytowymi. Można to tłumaczyć zadłużaniem się Polaków w chwilach napięć budżetu domowego (obniżenie płac, wydatki na czynsz, energię, konsumpcję) łatwo dostępnymi, ale też i najdroższymi kredytami związanymi z kartami kredytowymi. Skutki tego zjawiska były już widoczne w końcu 2009 r., kiedy zadłużenie w kartach kredytowych było najgorzej spłacane, a banki musiały tworzyć dodatkowe rezerwy na złe kredyty.

Tab. 1. Średnia wartość umowy kredytowej w zł zawartej z udziałem pośrednika kredytowego