Bank i Klient: Wywiad biznesowy w powijakach

Krzysztof Majewski

Wywiad biznesowy jest stosunkowo młodą gałęzią współczesnej przedsiębiorczości. Jego korzenie sięgają państwowego wywiadu gospodarczego. Jako odrębna działalność pozapaństwowa narodził się w chwili, gdy pierwszy przedsiębiorca postanowił wprowadzić zorganizowaną sieć informatorów (podstawy profesjonalnego wywiadu państwowego) w struktury swojego przedsiębiorstwa. Natomiast jako pełnoprawna dziedzina i zinstytucjonalizowana działalność oraz profesja zaczął funkcjonować pod koniec lat osiemdziesiątych XX w. Okazuje się jednak, że – przynajmniej w Polsce – wciąż jeszcze praktycznie jest niezauważalny.

Wejście smoka Potwierdzają to wyniki przeprowadzonej niedawno przez SCIP Polska ankiety wśród dostawców wywiadu biznesowego. Stowarzyszenie to, zrzeszające praktyków tej dziedziny, powstało z ramienia Ernst & Young. – Cele polskiego SCIP są tożsame z celami globalnego SCIP. Chodzi o lepsze decyzje podejmowane przez przedsiębiorstwa dzięki odpowiedniemu zastosowaniu wywiadu biznesowego. SCIP chce być organizacją zawodową pierwszego wyboru dla profesjonalistów zajmujących się wywiadem konkurencyjnym i pokrewnymi dyscyplinami – mówi dr Adam Kowalik, manager w dziale Strategic Market Intelligence firmy Ernst & Young, który przewodniczy SCIP Polska.

Chodzi zatem o stworzenie platformy wymiany wiedzy dla profesjonalistów z tej dziedziny. Na pierwszy rzut oka taki pomysł może się wydawać dziwny lub wręcz niewykonalny, ponieważ obszar wywiadu biznesowego – a szczególnie wywiadu konkurencyjnego (Competitive Intelligence) – jest bardzo newralgiczny i objęty ochroną. Tutaj nie chodzi jednak o wymianę wiedzy o tajemnicach poszczególnych firm, a raczej na temat źródeł, metod analizy, funkcjonowania komórek wywiadu biznesowego itd. – Innymi słowy, dzielimy się wiedzą o warsztacie zawodowym, nie o tajemnicach naszych organizacji. Każdy prelegent doskonale czuje i wie, co może powiedzieć na forum, a czego nie powinien. I uczestnicy spotkań mają tego świadomość – dodaje dr Adam Kowalik

Terra incognita

Przeprowadzona w kwietniu 2013 r. ankieta dotycząca świadomości wywiadu biznesowego dowodzi jednak, że SCIP u nas dopiero raczkuje. – Celem projektu była diagnoza rynku dostawców usług oraz zainicjowanie procesu systematyzowania wiedzy o tym rynku w Polsce. Efektem analizy jest raport opisujący rynek dostawców oraz katalog dostawców, którzy wzięli udział w projekcie i wyrazili chęć zamieszczenia swojego profilu w katalogu. Wyniki mogą być istotnym źródłem wiedzy dla firm, które korzystają lub chcą korzystać z usług wywiadu biznesowego – mówi Joanna Czapska, współautorka projektu w SCIP

Badanie zostało zrealizowane w okresie 11 marca – 16 kwietnia 2013 r. metodą wywiadów ankietowych oraz indywidualnych. Ankieta została wysłana do ponad 200 zidentyfikowanych podmiotów świadczących w Polsce usługi wywiadu biznesowego, odpowiedzi otrzymano od 19 dostawców. Zrealizowano także 7 wywiadów indywidualnych. Ze względu na małą próbę główny nacisk w raporcie został położony na wypowiedzi jakościowe. Jakich odpowiedzi udzielili respondenci? Okazuje się, że wywiad biznesowy jest mylony ze szpiegostwem gospodarczym. Jedynie duże podmioty z takich branż, jak bankowość, ubezpieczenia czy administracja publiczna korzystają dziś z tego typu usług. W sektorze MŚP wywiad konkurencyjny pozostaje terra incognita. Dlaczego tak się dzieje? Może częściowo ze względu na finanse i kryzys. Z wypowiedzi respondentów wynika bowiem, że tzw. wywiad gospodarczy prewencyjny (czyli sprawdzanie przyszłego kontrahenta lub partnera biznesowego) traktowany jest często jako zbędny koszt. Nawet w przypadku dużych podmiotów zdarza się, że z usług wywiadu korzysta się dopiero po fakcie, czyli wtedy, kiedy już zaczęły się problemy. Zresztą sama świadomość tego, czym jest wywiad konkurencyjny, pozostaje zaskakująco niska. Statystyczny przedsiębiorca nie jest w stanie wymienić żadnej firmy świadczącej tego typu usługi. A działa ich w Polsce już ponad 200 – od większych wywiadowni gospodarczych, jak Bisnode D&B Polska, Coface Poland czy Creditreform, aż po ...