Bank i Klient: Wojna na bankomaty

Mieczysław Starkowski

Do niedawna opłata za transakcję bankomatową wynosiła 3,5 zł. Oznacza to, że w momencie, gdy klient wypłacał gotówkę z obcego bankomatu, bank wydawca karty płacił taką kwotę właścicielowi tego urządzenia. Pierwszego kwietnia 2010 r. opłaty te zostały radykalnie obniżone.

Z zaskoczenia

– Decyzja o obniżeniu stawek Interchange Fee dla wypłat z obcych bankomatów podjęta przez MasterCard była dla nas zaskoczeniem – mówi Katarzyna Kwiatkowska, dyrektor sprzedaży w firmie Bankomat 24/Euronet. – Według nas brakuje jakichkolwiek obiektywnych przesłanek uzasadniających taki krok. Ponadto nie był on konsultowany z innymi uczestnikami rynku usług płatniczych.

W dłuższej perspektywie konsekwencje decyzji organizacji płatniczych będą zapewne oznaczać regres sieci bankomatów w Polsce. Tym samym ograniczą posiadaczom kont bankowych dostęp do gotówki. Właściciele bankomatów będą bowiem zmuszeni do świadczenia usług poniżej kosztów ich realizacji, co w konsekwencji może skutkować ograniczeniem sieci.

Długofalowym rezultatem tych zdarzeń może być podjęcie przez banki decyzji o redukcji sieci tylko do urządzeń ulokowanych w oddziałach. A przecież liczba bankomatów w Polsce znacznie odbiega od średniej europejskiej. Na milion Polaków przypada ich jedynie około 400, czyli dwa i pół razy mniej niż w krajach Unii Europejskiej. Niedobór tego typu urządzeń jest w Polsce szczególnie widoczny poza dużymi aglomeracjami, a tym bardziej na terenach słabo zurbanizowanych, przypomina Katarzyna Kwiatkowska. Jeżeli chcemy zwiększać poziom ubankowienia polskiego społeczeństwa, konieczne jest otwieranie nowych oddziałów banków w mniejszych miejscowościach. Ale nie tylko. Trzeba również rozbudowywać sieci bankomatów.

Przewrót na rynku

Decyzja MasterCarda i Visy oznacza, że usługi bankomatowe będą świadczone poniżej kosztów ich wytworzenia. Dlatego banki posiadające własne sieci bankomatów mogą ograniczyć ich dostępność wyłącznie dla swoich klientów. Udostępnianie maszyn klientom innych banków oznaczałoby bowiem, że subsydiują ich klientów, dopłacając do realizowanych przez nich transakcji. Taki rozwój sytuacji uderzy najdotkliwiej w instytucje finansowe mające niewielkie sieci lub niemające ich w ogóle. Nie będą one już mogły zapewnić klientom swobodnego dostępu do gotówki, co drastycznie osłabi ich pozycję na rynku.

Pozornie korzystna dla instytucji bankowych decyzja o radykalnym obniżeniu Interchange Fee za wypłaty z obcych bankomatów w dłuższej perspektywie może okazać się jednak bardzo kosztowna. Ograniczenie swobodnego dostępu do gotówki poprzez zmniejszenie liczby bankomatów w Polsce spowoduje powrót klientów do oddziałów banku, co w oczywisty sposób zwiększy koszty ponoszone przez te instytucje. Może też wpłynąć na zmniejszenie zainteresowania potencjalnych klientów zarówno otwieraniem rachunków bankowych, jak i korzystaniem z kart płatniczych w transakcjach bezgotówkowych.

Spowoduje to zapewne częściowy powrót Polaków do mozolnie eliminowanej przez lata preferencji wypłaty wpływów w gotówce. Tak daleko idące zmiany związane z całym tym procesem nie pozostaną również bez wpływu na stopień ogólnego zaufania konsumentów do rynku usług finansowych. A przecież jest to konieczny warunek prawidłowego działania wszystkich uczestników tego rynku.

Lubimy bankomaty

Jak pokazują wyniki badań Narodowego Banku Polskiego i firmy McKinsey, dostępność bankomatów sprzyja otwieraniu rachunków bankowych przez konsumentów. Zwiększa się przez to liczba wydawanych kart płatniczych. Zaś klienci, którzy dokonują wypłat w bankomatach, chętniej używają później kart płatniczych w transakcjach bezgotówkowych w punktach sprzedaży.

– Posiadacze kart bankowych doceniają możliwość wypłacania dowolnym czasie i miejscu takiej sumy pieniędzy, jakiej w danej chwili potrzebują – podkreśla Katarzyna Kwiatkowska. – Tymczasem może się okazać, że w najbliższym czasie nowych bankomatów w Polsce nie przybędzie, a dostęp do istniejących będzie ograniczany. Naszym zdaniem decyzja o sposobie dokonywania płatności powinna należeć do ...