Bank i Klient: Recepta – większa kontrola

Paweł Minkina

Budowany z wielkim optymizmem projekt jednolitej Europy, której symbolem miała być silna stabilna waluta, poddany jest obecnie ciężkiej próbie. Strategia zarządzania europejskim kryzysem nie opiera się jednak na działaniu długofalowym, a jedynie na bieżącej próbie zażegnywania narastających problemów, co więcej – brak efektów działań i swego rodzaju zmęczenie eskalacją problemów ułatwiają wykorzystywanie przez część polityków populistycznych haseł. Działania antykryzysowe w Europie utrudnia również brak silnego przywództwa. O ile kilka lat temu poczucie rychłego końca kryzysu i szybkiego powrotu koniunktury bankowej były wręcz powszechne, to obecnie perspektywy dla Europy wydają się być zdecydowanie mniej optymistyczne, a i oczekiwania są zdecydowanie bardziej skromne. To wynik wspomnianego braku długofalowej strategii wychodzenia z kryzysu. Plany oszczędnościowe, surowe cięcia budżetowe oraz ujednolicenie polityki fiskalnej konkurują z drogą na skróty zakładającą stymulację gospodarki poprzez dodruk pieniądza.

Lekiem, który ma zapobiec podobnym kryzysom w przyszłości, mają być instytucje nadzoru paneuropejskiego.

Inflacja nadzoru

O ile brakuje zgody w zakresie rozwiązania problemów gospodarczych, o tyle gdy chodzi o sektor bankowy, to kierunek został już określony – jest nim większa i szersza kontrola sektora. W tym zakresie szczególnego znaczenia nabrała kontrola makroostrożnościowa, w braku której upatruje się dotychczasową nieskuteczność instytucji nadzorczych.

Tworzenie nowej struktury organów nadzorczych zostało rozpoczęte na początku 2009 r., kiedy to tzw. Grupa Larosiere’a przekazała Komisji Europejskiej raport wskazujący zakres zaniedbań oraz proponowany kształt instytucji nadzoru nad europejskim rynkiem finansowym. Po jego przestudiowaniu Parlament Europejski podjął prace nad konstrukcją organów, które niezależnie od nadzoru krajowego analizowałyby zmiany zachodzące na transgranicznym rynku finansowym, wskazywałyby nieprawidłowości, zmniejszały ryzyko systemowe, zapobiegając tym samym przyszłym kryzysom. Struktura powstałych instytucji nadzorczych nie odbiega od wytycznych przedstawionych w raporcie Grupy Larosiere’a. Ostatecznie, reagując na potrzebę nadzoru makroostrożnościowego, utworzono Europejską Radę ds. Ryzyka Systemowego (ESRB), której zadaniem jest analiza ryzyka makroekonomicznego. ESRB jest odpowiedzialna za sprawowanie nadzoru makroostrożnościowego nad systemem finansowym w Unii. Ma też przyczyniać się do przeciwdziałania ryzykom systemowym grożącym destabilizacją finansową Wspólnoty. Powstały również trzy nowe instytucje Europejskich Organów Nadzoru (ESA) kontrolujące rynek bankowy, ubezpieczeniowy oraz rynek finansowy i agencji ratingowych.

Kolejnym pomysłem, który ma stanowić antidotum na problemy sektora bankowego, ma być także unia bankowa. Jednak unia bankowa, podobnie jak organy utworzone w oparciu o raport grupy Larosiere’a, nie rozwiązuje obecnych problemów, a jedynie może stanowić instrument zapobiegający powstaniu perturbacji na rynku finansowym i umożliwić odpowiednie zarządzanie ewentualnym ryzykiem w przyszłości. Wydaje ...