Bank i Klient: Najważniejsza jest profilaktyka

Renata Karkowska

Nieodłącznym elementem prowadzenia działalności gospodarczej jest szeroko rozumiane ryzyko. Ciężko jest jednoznacznie je zdefiniować, gdyż przyjmuje wiele różnych postaci. Ryzykiem walutowym określa się prawdopodobieństwo spadku przychodów lub wzrostu kosztów transakcji, wynikających ze zmiany poziomu kursu walut.

To także ryzyko poniesienia straty z tytułu posiadania przez bank lub spółkę otwartej i niezabezpieczonej pozycji walutowej na skutek niekorzystnego ruchu kursów walutowych. Te definicje nie wyczerpują jednak w pełni pojęcia ryzyka walutowego. W większości przypadków akcentują jedynie jego negatywne skutki, takie jak możliwość spadku przychodów lub wzrostu kosztów, powstanie ujemnych różnic kursowych, pogorszenie sytuacji finansowej, niebezpieczeństwo nieosiągnięcia założonych efektów, poniesienie strat. Jeżeli ryzyko walutowe zawiera w sobie wyłącznie negatywne aspekty, wówczas mówimy o tzw. czystym ryzyku walutowym. Istnieje jednakże także tzw. spekulacyjne ryzyko walutowe, które uwzględnia obydwa aspekty: negatywne i pozytywne – a zatem raz jest szansą, a kiedy indziej zagrożeniem. Spekulacyjne ryzyko walutowe można zdefiniować jako możliwość wystąpienia efektu działania niezgodnego z oczekiwaniami – efekt jest lepszy lub gorszy niż się spodziewano.

O ryzyku należy pamiętać zawsze i zawsze się przed nim zabezpieczać. Warto zatem wspomnieć o niektórych zaleceniach czy wskazaniach Rekomendacji I.

Zalecenia nadzoru

Komisja Nadzoru Finansowego w Rekomendacji I definiuje ryzyko walutowe jako niebezpieczeństwo pogorszenia się sytuacji finansowej banku wskutek niekorzystnej zmiany kursu walutowego. W szczególności podkreśla, że jest ono związane z niedopasowaniem odpowiednich pozycji aktywów i pasywów banku, których wartość wyrażona jest w walucie obcej, zawartymi transakcjami, tj. zmianą kursu walutowego, między dniem zawarcia transakcji a dniem, w którym otrzymywana jest płatność (ryzyko kursowe) oraz wzrostem innych ryzyk (np. ryzyka kredytowego) w wyniku zmiany poziomu kursu walutowego. Ten ostatni punkt jest szczególnie istotny z uwagi na częste pomijanie aspektu ryzyka kredytowego w transakcjach wymiany walutowej. Instrumenty pochodne, takie jak forward czy opcja walutowa, zobowiązują co najmniej jedną ze stron transakcji do ich realizacji. Zatem niekorzystna zmiana kursu walutowego teoretycznie powoduje nieograniczoną stratę jednego z uczestników umowy. Zobowiązanie z tytułu transakcji pochodnej może zatem powodować znaczne ryzyko kredytowe dla banku. Prześledźmy schemat zawarcia transakcji opcji walutowej banku ...