Bank i Klient: Dwadzieścia lat nadrabiania zaległości

Paweł Minkina

Dziś struktura i funkcjonalność systemu finansowego z ostatniej dekady XX wieku wydaje się historią z innej epoki. Chociaż dystans dzielący Polskę w stosunku do krajów Europy Zachodniej wciąż jest duży, to jednak, zachowując dotychczasową dynamikę, realny do nadrobienia. Minione dwadzieścia lat były okresem stabilnego i konsekwentnego rozwoju krajowego rynku płatniczego, co skutkowało wzrostem zaufania konsumentów i inwestorów do krajowych instytucji finansowych.

Trudne lata 90.

Początek lat dziewięćdziesiątych to okres tworzenia zrębów obecnej struktury sytemu płatniczego. Stałe zaspokajanie potrzeb gospodarki rynkowej wymusiło stworzenie instytucji finansowych charakteryzujących się wysokim potencjałem konkurencyjności. Produkty tych instytucji musiały sprostać coraz większym wymaganiom i potrzebom podmiotów instytucjonalnych oraz klientów indywidualnych – zarówno rynku krajowego, jak i rynków zagranicznych.

Banki prowadziły wówczas niewiele ponad 6 mln rachunków klientów indywidualnych. Z roku na rok poprawiała się infrastruktura bankowa, zwiększała się również liczba podmiotów świadczących usługi bankowe. W samym 1990 r. wydano 45 licencji bankowych, trzy lata później funkcjonowało w Polsce już 87 banków komercyjnych i ponad 1600 spółdzielczych. Chociaż dynamicznie, to jednak z bardzo niskiego poziomu, rozpoczął się rozwój obrotu bezgotówkowego. Liczba kart płatniczych z 36 tys. w roku 1993 wzrosła do 713 tys. sztuk trzy lata później.

Powstanie banków komercyjnych, wyodrębnionych z banku centralnego, ujawniło konieczność stworzenia instytucji zapewniających sprawne dokonywanie rozliczeń międzybankowych. W latach 1992-1993 całkowicie zreformowano dotychczasowe zasady dokonywania rozrachunków, tworząc podstawy nowoczesnego, porównywalnego z innymi krajami europejskimi systemu płatniczego. Prace nad utworzeniem w Polsce izby rozliczeniowej rozpoczęły się we wrześniu 1991 r. Przy współpracy Narodowego Banku Polskiego i powstałego w tym roku Związku Banków Polskich, powołano Komitet Organizacyjny Krajowej Izby Rozliczeniowej. W jego skład weszli reprezentanci 17 banków, NBP i ZBP.

Zbyt liberalna polityka kredytowa przy braku dostatecznych norm ostrożnościowych i zbyt ekspansywny rozwój sektora bankowego przyczyniły się do pierwszego w latach dziewięćdziesiątych kryzysu finansowego. ...